पाक-तालिबान युद्धविराम फसला; भारताला का ओढतोय ख्वाजा आसिफ?

Pak-Taliban ceasefire : इस्तंबूलमध्ये पाकिस्तान आणि अफगाणिस्तानमधील बहुप्रतिक्षित शांतता चर्चा नाट्यमयरित्या रद्द झाली आहे, ज्यामुळे पुन्हा एकदा दोन्ही देशांमधील तणाव वाढला आहे आणि त्याचे गंभीर परिणाम होण्याची शक्यता आहे. कतार आणि तुर्कीने दोन्ही देशांमधील शांततेत मध्यस्थी केली होती आणि चालू संघर्ष थांबवण्याचा प्रयत्न केला होता. पाकिस्तान आणि तालिबानमधील अयशस्वी युद्धबंदीमागील कारणे दोन्ही देशांमधील खोल अविश्वास, विभागणी आणि स्पर्धात्मक अजेंडा, विशेषतः अमेरिकन ड्रोन ऑपरेशन्स आणि सीमेपलीकडील दहशतवादाशी संबंधित मुद्द्यांद्वारे अधोरेखित झाली आहेत.

 

 

 

 

 

 

सूत्रांनुसार, इस्तंबूल बैठक मोठ्या अपेक्षांसह सुरू झाली होती आणि अजेंडा आधीच निश्चित करण्यात आला होता. तथापि, शांतता चर्चा अचानक ताणली गेली, पाकिस्तानी शिष्टमंडळ आणि अफगाणिस्तान शिष्टमंडळात दोन्ही शिष्टमंडळांच्या सदस्यांमध्ये जोरदार वादविवाद झाले, पाकिस्तानने त्यांच्या अफगाण समकक्षांचा आणि मध्यस्थांचा अपमान केला.

 

याचे एक कारण म्हणजे पाकिस्तानने पहिल्यांदाच सार्वजनिकरित्या कबूल केले की त्यांनी अमेरिकेसोबत त्यांच्या हद्दीतून ड्रोन ऑपरेशन्सना परवानगी देण्याचा करार केला आहे आणि हा करार "अटळ" आहे. या विधानामुळे अफगाणिस्तानच्या बाजूने असे प्रतिपादन करण्यास प्रवृत्त केले की पाकिस्तान अमेरिकन ड्रोनना अफगाण हवाई क्षेत्रात प्रवेश देऊ शकत नाही.

 

अफगाणिस्तानच्या शिष्टमंडळाने हस्तक्षेप न करण्याची हमी मागितली तेव्हा पाकिस्तान सुरुवातीला सहमत असल्याचे दिसून आले. तथापि, इस्लामाबादकडून वरिष्ठ अधिकाऱ्यांना "अज्ञात फोन" मिळाल्यानंतर, पाकिस्तानी वाटाघाटीकर्त्यांनी अचानक त्यांची भूमिका बदलली आणि अमेरिकन ड्रोन किंवा इस्लामिक स्टेट (दाएश) च्या कारवायांवर त्यांचे कोणतेही नियंत्रण नसल्याचे जाहीर केले. दोन्ही बाजूंमधील वादविवाद इतका वाढला की युद्धबंदी अयशस्वी झाली.

 

अफगाणिस्तानच्या प्रतिनिधींनी सांगितले की ते अफगाणिस्तानच्या भूमीवरून पाकिस्तानवर कोणतेही हल्ले होणार नाहीत याची खात्री करण्यास वचनबद्ध आहेत आणि टीटीपीचा मुद्दा पाकिस्तानची अंतर्गत समस्या आहे या इस्लामिक अमिरातीच्या अधिकृत भूमिकेचा पुनरुच्चार केला. त्या बदल्यात, त्यांनी पाकिस्तानला अफगाण हवाई क्षेत्राच्या अखंडतेची हमी देण्याची आणि अमेरिकन ड्रोन ऑपरेशन्सचे आयोजन किंवा समर्थन थांबवण्याची विनंती केली.

 

इस्तंबूल चर्चेच्या अपयशामुळे केवळ शांतता प्रक्रियाच थांबली नाही तर अफगाण-पाकिस्तान सीमेवर लष्करी संघर्षाचा धोकाही वाढला आहे. अफगाणिस्तानने पाकिस्तानला कडक इशारा दिला आहे. अफगाणिस्तानच्या मीडिया आउटलेट एरियाना न्यूजने सूत्रांचा हवाला देत वृत्त दिले आहे की जर पाकिस्तानने अफगाण भूमीवर हवाई हल्ले केले तर अफगाणिस्तानचे सैन्य इस्लामाबादला प्रत्युत्तर देण्यास तयार आहे. अफगाणिस्तानच्या गृह मंत्रालयाचे प्रवक्ते अब्दुल मतीन कानी यांनी मंगळवारी सांगितले की, "आपल्याकडे अण्वस्त्रे नाहीत हे खरे आहे, परंतु २० वर्षांच्या युद्धानंतरही नाटो किंवा अमेरिका दोघेही अफगाणिस्तानला वश करू शकलेले नाहीत."

 

 

यावर उत्तर देताना पाकिस्तानचे संरक्षण मंत्री ख्वाजा आसिफ म्हणाले, "जर अफगाणिस्तानने इस्लामाबादकडे पाहिले तर आम्ही त्यांचे डोळे काढू." इस्तंबूलमध्ये चार दिवस चाललेल्या चर्चेनंतर, पाकिस्तानचे माहिती मंत्री अत्ताउल्लाह तरार यांनी सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्म X वर सांगितले की, "अफगाणिस्तानने कोणतेही आश्वासन दिले नाही, मूळ मुद्द्यापासून दूर जात राहिले आणि आरोप-प्रत्यारोप, लक्ष विचलित करणे आणि हेराफेरीचा अवलंब केला... अशा प्रकारे, चर्चेतून कोणताही व्यावहारिक तोडगा निघू शकला नाही."

 

तरार म्हणाले की पाकिस्तान अफगाणिस्तानसोबत शांततेची भावना बाळगतो, परंतु काबुलवर "पाकिस्तानविरोधी दहशतवाद्यांना सतत पाठिंबा देत असल्याचा" आरोप केला. ते पुढे म्हणाले, "आम्ही आमच्या लोकांना दहशतवादाच्या धोक्यापासून वाचवण्यासाठी सर्वतोपरी पावले उचलत राहू." त्यांनी "दहशतवाद्यांना, त्यांच्या अभयारण्यांना, त्यांच्या समर्थकांना आणि त्यांच्या सहानुभूतीदारांना नष्ट करण्याची प्रतिज्ञा केली."

 

 

डॉन या वृत्तपत्रातील वृत्तानुसार, पाकिस्तानचे संरक्षण मंत्री ख्वाजा आसिफ यांनी पुन्हा एकदा भारताला युद्धात ओढण्याचा अनावश्यक प्रयत्न केला आहे, असा दावा केला आहे की काबुल सरकारकडे अधिकार नाही कारण भारताने त्यात "घुसखोरी" केली आहे आणि इस्लामाबादविरुद्ध प्रॉक्सी युद्ध छेडण्यासाठी अफगाणिस्तानचा वापर करत आहे. आपल्या हास्यास्पद विधानात, आसिफ म्हणाले, "भारत काबूलमधून आपल्या पराभवाचा बदला घेत आहे. तेथील जंटामध्ये असे घटक आहेत जे भारताला भेट देऊन त्यांच्या धार्मिक स्थळांना भेट देतात. त्यांनी आरोप केला की भारत पुन्हा पाकिस्तानशी युद्ध करू इच्छित आहे आणि त्यासाठी तो काबूलचा वापर करत आहे."

 

 

सध्या दोन्ही देशांमध्ये संवादाची शक्यता दिसत नाही. दोन्ही बाजू कठोर भूमिका घेत आहेत. पाकिस्तान आणि अफगाणिस्तानमधील सुरू असलेल्या संघर्षात आतापर्यंत ७० हून अधिक लोकांचा बळी गेला आहे आणि शेकडो जखमी झाले आहेत. ९ ऑक्टोबर रोजी काबूलमध्ये झालेल्या बॉम्बस्फोटानंतर दोन्ही देशांमध्ये हिंसाचार सुरू झाला, ज्यासाठी तालिबान अधिकाऱ्यांनी पाकिस्तानला जबाबदार धरले.

 

योगायोगाने, ९ ऑक्टोबर रोजी काबूलमध्ये झालेल्या बॉम्बस्फोटात अफगाणिस्तानचे परराष्ट्र मंत्री अमीर मुत्ताकी यांच्या नवी दिल्ली भेटीसोबतच घडले. तालिबानने सीमेवर हल्ला करून प्रत्युत्तर दिले, ज्यामुळे पाकिस्तानला प्रत्युत्तर द्यावे लागले. कतार आणि तुर्कीच्या मध्यस्थीने दोहा येथे झालेल्या चर्चेनंतर १९ ऑक्टोबर रोजी ४८ तासांचा युद्धविराम संपला. दोन्ही शेजारी देशांमधील सीमा दोन आठवड्यांहून अधिक काळ बंद आहे आणि फक्त पाकिस्तानातून हाकलून लावलेल्या अफगाणिस्तान्यांनाच ओलांडण्याची परवानगी आहे.