आजपासून पाकिस्तान सीमेवर 'त्रिशूल' करणार गर्जना

operation-trishul पश्चिम राजस्थानच्या वाळवंटापासून गुजरातच्या सर-क्रीकपर्यंत भारत-पाक सीमा भागात पुन्हा एकदा भयानक युद्धाभ्यास सुरू होत आहे,  या  युद्धाभ्यासचे नाव ऑपरेशन त्रिशूल ठेवले आहे. हा युद्धाभ्यास आज, म्हणजेच ३० ऑक्टोबरपासून सुरू होऊन १३ दिवसांपर्यंत, म्हणजे १० नोव्हेंबरपर्यंत चालणार आहे. यासाठी आधीच NOTAM (Notice to Airmen) जाहीर करण्यात आला आहे.

 

फोटो सौजन्य : इंटरनेटवरून साभार 

 

ऑपरेशन त्रिशूल ही देशाच्या तीनही सैन्यदलांची (थलसेना — नौदल — वायुसेना) संयुक्त युद्धतरीक्यांची मोठी झळ आहे आणि याकडे पाहून शत्रूक्षेत्रात दहशत पसरावी, हा योजनेचा उद्देश असल्याचे समजते. या १३ दिवसांच्या व्यायामात सुमारे ३० हजार जवान एकत्र काम करतील आणि तीनही दलांचे समन्वित प्रयत्न पाहायला मिळतील. व्यायामाच्या माध्यमातून युनिफाइड ऑपरेशन्स, डीप स्ट्राईक आणि मल्टी-डोमेन वॉरफेअर या उच्चस्तरीय तंत्रांचे परिचय आणि सराव होणार आहे. operation-trishul अभ्यासात खालील प्रकारचे उपक्रम अपेक्षित आहेत — रेगिस्तानी आणि क्रीक (खोर्‍यातील) भागात आक्रमक मोहिमा, सौराष्ट्र किनाऱ्यांजवळ उभयचर (अँफिबियस) ऑपरेशन्स, इंटेलिजन्स — सर्व्हिलन्स — रिकॉनिसन्स (ISR), इलेक्ट्रॉनिक वॉरफेअर (EW) तसेच सायबर क्षमतांचा समन्वित वापर करून बहु-डोमेन ऑपरेशन्सचे प्रशिक्षण.

ऑपरेशन त्रिशूल हा फक्त सराव नाही तर भारताच्या आत्मनिर्भरपणाचे आणि प्रत्यक्ष युद्धक्षमता यांचे प्रदर्शन आहे. यासाठी थलसेना, नौदल आणि वायुसेनेच्या संयुक्त नियंत्रणासाठी एक इंटीग्रेटेड कमांड-एंड-कंट्रोल सेंटर स्थापन करण्यात आले आहे, जे या अभ्यासाचे मूलभूत तत्व मानले जाते. या केंद्राद्वारे वास्तविक-वेळेतील निर्णयप्रक्रिया, ऑपरेशन-रूम मॅनेजमेंट आणि नियंत्रण यांची व्यावसायिक तपासणी केली जाईल. अभ्यासाचे आयोजन तिन्ही टप्प्यांमध्ये करण्यात आले आहे. operation-trishul  पहिले टप्पे सर-क्रीक आणि समुद्री सीमेजवळ होणार असून याचे नेतृत्व भारतीय नौदल करणार आहे. दुसरा टप्पा जैसलमेरच्या रेगिस्तानी भागात आहे ज्याचे नेतृत्व थलसेनेकडे असेल. तिसरा टप्पा वायुदलाचे — एअर डिफेन्स व फायटर कॉम्बो बॅक-अपसह — प्रमुख नेतृत्वाखाली होईल. अखेरच्या टप्प्यात या तिन्ही दलांच्या आक्रमक संयुक्त — इंटीग्रेटेड सरावाचे दर्शन होईल.

या अभ्यासाचा उद्देश क्षेत्रीय हालचालींची रेकी व सतत निरीक्षणाद्वारे शत्रूच्या कोणत्याही हालचालींचा लवकर शोध घेणे, उन्नत ISR आणि इलेक्ट्रॉनिक व सायबर साधनांच्या साहाय्याने प्रतिक्रिया देणे आणि वास्तविक परिस्थितीत त्वरित प्रतिसाद देण्याच्या क्षमतेची कसोटी घालणे हा आहे. ऑपरेशन त्रिशूल पाहून शत्रू आणि त्याचे समर्थक यांना भारताच्या सामरिक तयारीची गंभीर कल्पना येईल, असे सैन्यस्तरावरील अधिकाऱ्यांचे म्हणणे आहे.