सांगली आकाशवाणी उपकेंद्राची ६२ वर्षांची 'गौरवशाली वाटचाल'

Sangli Akashvani महाराष्ट्रातील प्रसारण इतिहासात ६ ऑक्टोबर १९६३ हा दिवस अत्यंत महत्त्वाचा मानला जातो. याच दिवशी पुणे आकाशवाणी केंद्राच्या अधिपत्याखाली सांगली उपकेंद्राची औपचारिक स्थापना झाली. दूरदर्शनचा प्रसार अद्याप व्यापक नसलेल्या त्या काळात, रेडिओ हेच मुख्य माध्यम होते आणि त्यात सांगली केंद्राच्या सुरूवातीने पश्चिम महाराष्ट्रातील सांस्कृतिक प्रवाहाला एक नवे व्यासपीठ मिळाले.

 

 

 

प्रसारणाची Sangli Akashvani सुरुवात २४० मीटर (१२५० किलोसायकल्स) वरून झाली होती, जी नंतर २३९.८१ मीटर (१२५१ किलोहर्टझ्) वर स्थिरावली. सांगलीजवळील तुंग येथे ट्रान्समीटर उभारण्यात आला होता. जपानी बनावटीच्या ‘निपॉन’ या ट्रान्समीटरद्वारे केलेले प्रसारण इतके प्रभावी होते की गोवा आणि कर्नाटकातीलही काही भागांपर्यंत त्याचा स्पष्ट श्राव्य परिणाम जाणवत असे. काही वर्षांनंतर स्वदेशी भेल कंपनीचे ट्रान्समीटर या ठिकाणी बसविण्यात आले. पुढे १९८५ साली कोल्हापूर रोडवर एक नवे स्टुडिओ भवन उभारले गेले, जे आकाशवाणीच्या विस्ताराचा महत्त्वाचा टप्पा ठरला.

 

 

 

 

 

या उपकेंद्राच्या माध्यमातून अनेक साहित्यिक आणि संगीतकारांनी आपली कला जनतेपर्यंत पोहोचवली. पु. ल. देशपांडे, मंगेश पाडगावकर, वेंकटेश माडगूळकर यांच्यासारख्या मराठी साहित्यिकांनी या मंचाचा प्रभावी वापर केला. सुधीर फडके यांचे "गीत रामायण" हे या काळातील सर्वाधिक गाजलेले आणि आजही लोकप्रिय असलेले रेडिओ कार्यक्रमांपैकी एक आहे. मधुकर गोळवलकर यांच्या "जयोस्तुते श्री महन्मंगले" या गीताच्या रेकॉर्डिंगवेळी स्टुडिओ भरून गेला होता, आणि काही कलाकारांना बाहेरच्या पॅसेजमध्ये उभे राहून गायन करावे लागले होते. हे प्रसंग त्या काळातील कलाकारांच्या समर्पणाची आणि आकाशवाणीच्या प्रभावीतेची साक्ष देतात.प्रसारणाच्या दैनंदिन प्रक्रियेत अनेक आव्हानेही होती. तुंग ट्रान्समीटरवर प्रसारणासाठी सांगलीतील कर्मचाऱ्यांना पहाटे चार वाजता निघावे लागे. तसेच, रेडिओ केवळ करमणुकीचे माध्यम न राहता, समाजहिताच्या कामांमध्येही सक्रिय होता. एकदा कोल्हापूरच्या छत्रपती प्रमिलाराजे हॉस्पिटलमधील एका रुग्णासाठी ORH रक्ताची तातडीची गरज असल्याने आकाशवाणीवरून प्रसारित निवेदनानंतर अनेक रक्तदात्यांनी पुढाकार घेतला आणि त्या मुलीचे प्राण वाचले.

 

 

रेडिओच्या प्रभावी Sangli Akashvani माध्यमातून लोकांशी निर्माण झालेले भावनिक नातेही अनेकदा प्रत्ययास आले. एका गरीब चर्मकाराने रेडिओवर ऐकलेल्या निवेदकाच्या आवाजाने प्रभावित होऊन त्याच्यासाठी स्वतः चप्पल तयार केली होती. ही घटना रेडिओच्या माणुसकीच्या आणि लोकांशी सखोल नात्याची जिवंत आठवण आहे.आज सांगली उपकेंद्र स्थापनेला ६२ वर्षे पूर्ण होत असताना, हा इतिहास केवळ भूतकाळातच नाही, तर मराठी भाषेच्या समृद्ध परंपरेचा एक अभिमानास्पद भाग आहे. या केंद्राने दिलेले व्यासपीठ, साहित्य-संगीत क्षेत्रातील योगदान आणि समाजाभिमुख कार्य हे आजही प्रेरणादायी ठरते. आकाशवाणीचा हा सुवर्णकाळ मराठी संस्कृतीचा अमूल्य ठेवा बनून पुढील पिढ्यांसाठी स्मरणीय ठरतो आहे.