रशियाचे भारतावर प्रेम वाढले; तेल-गॅस नंतर दिला मोठा ऑफर, अमेरिकेला धक्का?

russia-india भारत आणि रशियामधील वाढती जवळीक पुन्हा एकदा मथळ्यांमध्ये आहे. प्रथम, स्वस्त कच्चे तेल, नंतर एलएनजी पुरवठा वाढवण्याचा प्रस्ताव आणि आता रशियाची नवीन मेगा ऑफर... सर्वकाही सूचित करते की मॉस्को नवी दिल्लीला त्याच्या धोरणात्मक क्षेत्रात आणखी समाविष्ट करू इच्छित आहे. नवीनतम घडामोडींमध्ये, रशियाने भारताला जहाजबांधणी आणि बंदर पायाभूत सुविधा क्षेत्रात मोठे सहकार्य देऊ केले आहे. प्रश्न असा आहे की या वाढत्या भागीदारीवर अमेरिका कशी प्रतिक्रिया देईल, विशेषतः तेव्हा जेव्हा वॉशिंग्टन नाही इच्छित की भारत रशियाच्या अधिक जवळ यावे.

अलीकडेच, रशियाचे अध्यक्ष व्लादिमीर पुतिन यांचे विशेष सल्लागार आणि माजी राष्ट्रीय सुरक्षा सल्लागार (एनएसए) निकोलाई पात्रुशेव यांनी भारताला भेट दिली. त्यांनी केंद्रीय बंदरे, जहाजबांधणी आणि जलमार्ग मंत्री सर्वानंद सोनोवाल यांची भेट घेतली. या बैठकीत रशियाने भारताला मासेमारी जहाजे, प्रवासी जहाजे आणि सहाय्यक जहाजांचे विद्यमान डिझाइन तसेच भारताच्या गरजांनुसार नवीन डिझाइन विकसित करण्याचा प्रस्ताव मांडला. russia-india रशियाने असेही म्हटले आहे की ते आइसब्रेकर आणि खोल समुद्रातील संशोधन जहाजे यासारख्या विशेष जहाजांच्या बांधकामात भारताला तांत्रिक मदत देऊ शकते. आज सागरी क्षेत्रात भारताच्या सर्वोच्च प्राधान्यांपैकी असलेल्या हरित जहाजबांधणी आणि सागरी लॉजिस्टिक्समध्ये व्यापक सहकार्याबद्दलही चर्चा झाली.

ही नवीन ऑफर रशियाची पहिली नाही. यापूर्वी, रशियाने भारताला एलएनजी पुरवठा वाढवण्याची ऑफर दिली आहे. रशियाचे ऊर्जा मंत्री सर्गेई त्सिव्हिलेव्ह यांनी सांगितले की भारताला त्याच्या ऊर्जेच्या गरजांमध्ये गॅसचा वाटा १५% पर्यंत वाढवायचा आहे आणि रशिया भारताला विद्यमान आणि आगामी प्रकल्पांमधून अधिक गॅस पुरवण्यास तयार आहे. रशिया भारताला स्वस्त कच्चे तेल देखील पुरवत आहे, ज्यामुळे दोन्ही देशांमधील ऊर्जा व्यापार स्थिरपणे मजबूत झाला आहे. russia-india अमेरिका आधीच रशियासोबत भारताच्या वाढत्या व्यापार संबंधांबद्दल सावध आहे. रशिया-युक्रेन युद्धादरम्यान, अमेरिका उघडपणे रशियावर आर्थिक दबाव वाढवण्याचा प्रयत्न करत आहे. डोनाल्ड ट्रम्प यांनी असेही म्हटले आहे की रशियाला आर्थिक मदत देणाऱ्या देशांना अतिरिक्त शुल्कांचा सामना करावा लागू शकतो. अशा परिस्थितीत, ही नवीन रशियन ऑफर अमेरिकेसाठी अस्वस्थ करणारी असू शकते. तथापि, भारताची राजनयिकता नेहमीच संतुलित राहिली आहे. नवी दिल्लीने दोन्ही महासत्तांशी संबंध राखण्याचा प्रयत्न केला आहे आणि त्याचबरोबर धोरणात्मक हितसंबंधांना प्राधान्य दिले आहे.