आदिवासी भागात झेप घेणारे तंत्रज्ञान

AI Lab on Wheels-Village Library : ग्रामीण आणि आदिवासी विद्यार्थ्यांसाठी शिक्षणाचा नवा अध्याय उघडत नागपूर जिल्हा परिषदेकडून “एआय लॅब ऑन व्हील्स” आणि १०३ गावपुस्तकालयांची योजना सुरू करण्यात आली आहे. आधुनिक कृत्रिम बुद्धिमत्ता (एआय) साधनांचा आणि पारंपरिक वाचनसंस्कृतीचा संगम साधणारा हा उपक्रम महाराष्ट्रातील शिक्षण क्षेत्रात नवा आदर्श ठरत आहे.

 

 

 

 

 

 

 

 

‘एआय लॅब ऑन व्हील्स’ अंतर्गत दोन मोबाईल बस तयार करण्यात आल्या आहेत. या बसमध्ये सहा संगणक, व्हर्च्युअल रिअॅलिटी (व्हीआर) हेडसेट्स, थ्रीडी प्रिंटर आणि इंटरेक्टिव्ह डॅशबोर्ड्स बसविण्यात आले आहेत. त्यामुळे इंटरनेटची सुविधा कमी असलेल्या दुर्गम भागातील विद्यार्थ्यांनाही विज्ञान आणि तंत्रज्ञानाचा अनुभव प्रत्यक्ष मिळणार आहे. जिल्हा नियोजन समितीच्या निधीतून या वर्षी आयसिटी आणि सायन्स लॅब प्रकल्पांसाठी ६.५ कोटी रुपये मंजूर करण्यात आले असून, गेल्या वर्षीही ७ कोटी रुपयांचा निधी याच उद्देशासाठी खर्च करण्यात आला होता.

 

  

त्याचबरोबर ५२ शिक्षण विभागामार्फत, २२ समाज कल्याण विभागांतर्गत आणि २९ ठक्कर बाप्पा योजनेतून अशी एकूण १०३ गावपुस्तकालये देखील उभारली जात आहेत. प्रत्येक ग्रंथालयात सुमारे ७ हजार पुस्तके, आयकेईएच्या सहकार्याने फर्निचर, सौरऊर्जेवर चालणारी वीजव्यवस्था, सीसीटीव्ही आणि स्वच्छता सुविधा असतील. ही ग्रंथालये स्वावलंबी सामुदायिक शिक्षण केंद्रे म्हणून विकसित केली जाणार आहेत. विशेष म्हणजे, या योजनेत रामटेक आणि कामठी तालुक्यातील आरोग्य व पोषण सेवा एकत्रितपणे जोडण्यात आल्या आहेत. म्हणजेच शिक्षणाबरोबर आरोग्य आणि सामाजिक विकासालाही गती मिळणार आहे. या प्रकल्पाने दाखवले आहे की एआय शिक्षण क्षेत्रात शिक्षकांचा पर्याय नव्हे, तर सहयोगी ठरू शकते. आधुनिकता आणि परंपरेचा संगम घडवणारा हा उपक्रम भारतातील समावेशक शिक्षणासाठी एक प्रेरणादायी मॉडेल ठरू शकतो.