नोबेल पुरस्कार विजेत्या नर्गिस मोहम्मदी यांना अटक

Narges Mohammadi has been arrested इराणमध्ये नोबेल शांतता पुरस्कार विजेत्या मानवाधिकार कार्यकर्त्या नर्गिस मोहम्मदी यांना पुन्हा एकदा अटक करण्यात आल्याने आंतरराष्ट्रीय पातळीवर तीव्र प्रतिक्रिया उमटत आहेत. मशहाद या इराणमधील दुसऱ्या क्रमांकाच्या मोठ्या शहरात ही कारवाई करण्यात आली. मृत मानवाधिकार वकील खोसरो अलिकोर्डी यांच्या स्मृतिदिनानिमित्त आयोजित कार्यक्रमात मोहम्मदी सहभागी झाल्या असताना इराणी सुरक्षा आणि पोलिस दलांनी त्यांना हिंसक पद्धतीने ताब्यात घेतले.

 

 

 

 

५३ वर्षीय नर्गिस मोहम्मदी या २०२४ पासून वैद्यकीय कारणास्तव तात्पुरत्या सुटकेवर होत्या. त्यांच्या प्रकृतीची गंभीर स्थिती पाहता त्यांना पुन्हा तुरुंगात पाठवले जाणार नाही, अशी अपेक्षा व्यक्त केली जात होती. मात्र ही अपेक्षा फोल ठरली. पॅरिसस्थित नर्गिस मोहम्मदी फाउंडेशनने पुष्टी केलेल्या माहितीनुसार आणि त्यांच्या भाऊ मेहदी यांच्या हवाल्याने ही अटक झाल्याचे स्पष्ट करण्यात आले आहे. अलिकोर्डी यांच्या सन्मानार्थ आयोजित समारंभात मोहम्मदी उपस्थित होत्या, तेव्हा ही कारवाई करण्यात आली. २०२३ मध्ये नोबेल शांतता पुरस्काराने सन्मानित झालेल्या मोहम्मदी या इराणमधील महिलांचे हक्क, मृत्युदंडाविरोधातील आंदोलन आणि अभिव्यक्ती स्वातंत्र्यासाठी सातत्याने आवाज उठवत आल्या आहेत. त्यांच्या समर्थकांनी शेअर केलेल्या व्हिडिओंमध्ये त्या हिजाबशिवाय जमावाला संबोधित करताना आणि घोषणाबाजी करताना दिसत आहेत. मात्र त्यांच्या अटकेमागचे अधिकृत कारण अद्याप इराणी अधिकाऱ्यांकडून जाहीर करण्यात आलेले नाही.

 

 

डिसेंबर २०२४ मध्ये त्यांना केवळ तीन आठवड्यांसाठी वैद्यकीय कारणास्तव सुटका देण्यात आली होती, मात्र ही सुटका पुढे अनेक महिन्यांसाठी वाढवण्यात आली. डॉक्टरांनी स्पष्टपणे इशारा दिला होता की, मोहम्मदी यांना पुन्हा तुरुंगवास झाला तर तो जीवघेणा ठरू शकतो. गेल्या वर्षी त्यांना हृदयविकाराचा झटका आला होता, मोठी शस्त्रक्रिया करावी लागली होती आणि हाडांवरील गाठ काढण्यात आली होती. इतकी खराब प्रकृती असतानाही नर्गिस मोहम्मदी यांनी आपली सक्रियता थांबवलेली नाही. त्या सातत्याने निदर्शनांमध्ये सहभागी होत आहेत आणि तेहरानमधील एविन तुरुंगाबाहेरही त्यांनी आंदोलन केले आहे. हाच तुरुंग यापूर्वी त्यांचे दीर्घकाळ वास्तव्य होते. आतापर्यंत त्यांनी एकूण ३६ वर्षे तुरुंगात घालवली असून पाच वेळा दोषी ठरवले गेले आहे आणि १३ वेळा वेगवेगळ्या कालावधीत त्यांना कारावास भोगावा लागला आहे. त्यांची शेवटची शिक्षा २०२१ मध्ये सुरू झाली होती. मानवाधिकार क्षेत्रातील आंतरराष्ट्रीय संघटना आणि कार्यकर्ते या अटकेकडे इराणमधील विरोधकांवर आणि असंतोष व्यक्त करणाऱ्यांवर होणाऱ्या दडपशाहीचे आणखी एक उदाहरण म्हणून पाहत आहेत. नर्गिस मोहम्मदी यांच्या अटकेमुळे इराण सरकारवर पुन्हा एकदा जागतिक दबाव वाढण्याची शक्यता आहे.