जुनागढ पाकिस्तानात विलीन करण्याचा प्रयत्न ,पण सरदार पटेलांनी त्यांना शिकवला धडा

sardar patel death anniversary आज भारताचे "लोहपुरुष" सरदार वल्लभभाई पटेल यांची पुण्यतिथी आहे. स्वातंत्र्यानंतर देशाचे तुकडे होण्यापासून वाचवण्यात त्यांची ऐतिहासिक भूमिका पुन्हा एकदा आठवली जात आहे. विशेषतः, गुजरातमधील जुनागढ या संस्थानाचे भारतात विलीनीकरण हे पटेलांच्या कूटनीति आणि दृढनिश्चयाचे उदाहरण आहे.

 

 

 

 

 

नवाब महाबत खान यांनी या हिंदू बहुल संस्थानाचे पाकिस्तानात विलीनीकरण करण्याचा निर्णय घेतला होता, परंतु सरदार पटेलांनी केवळ हा निर्णय रोखला नाही तर लोकांच्या इच्छेनुसार ते भारताचा अविभाज्य भाग बनवले. १९४७ मध्ये स्वातंत्र्याच्या वेळी भारतात ५६२ संस्थाने होती. बहुतेकांनी भारतात विलीनीकरण स्वीकारले, परंतु जुनागढचे नवाब महाबत खान यांनी १५ सप्टेंबर १९४७ रोजी पाकिस्तानात सामील होण्याची घोषणा केली.

जुनागढ संस्थानाची ८०% हिंदू लोकसंख्या होती आणि ते भौगोलिकदृष्ट्या पाकिस्तानपासून पूर्णपणे वेगळे होते. या निर्णयात नवाबचे दिवाण शाहनवाज भुट्टो (जुल्फिकार अली भुट्टो यांचे वडील) यांनी महत्त्वाची भूमिका बजावली. १३ सप्टेंबर रोजी पाकिस्तानने विलीनीकरणाला मान्यता दिली, ज्यामुळे वाद आणखी वाढला.

त्यावेळी गृहमंत्री आणि उपपंतप्रधान असलेले सरदार पटेल यांनी याला भारताच्या एकतेवर हल्ला मानला. त्यांनी आर्थिक नाकेबंदी केली, संस्थानाच्या आजूबाजूच्या भागात भारतीय सैन्य तैनात केले आणि सार्वजनिक उठावाला पाठिंबा दिला. यामुळे जुनागढमध्ये "अरजी हुकुमत" (तात्पुरते सरकार) स्थापन झाले आणि लोक रस्त्यावर उतरले. २५ ऑक्टोबर १९४७ च्या रात्री, नवाब घाबरून आपल्या कुत्र्यांना आणि कुटुंबासह कराचीला पळून गेला.

अशाप्रकारे, ९ नोव्हेंबर १९४७ रोजी भारतीय सैन्याने जुनागड ताब्यात घेतला.sardar patel death anniversary त्यानंतर फेब्रुवारी १९४८ मध्ये जनमत चाचणी घेण्यात आली, ज्यामध्ये ९९.५ टक्के लोकसंख्येने भारतात विलीन होण्याच्या बाजूने मतदान केले. अशाप्रकारे, जुनागड भारताचा भाग बनला.

सरदार पटेल यांचे यश केवळ जुनागडपुरते मर्यादित नव्हते, तर हैदराबाद आणि इतर संस्थानांसाठीही एक आदर्श निर्माण केला. अलीकडेच, सरदार पटेल यांच्या १५० व्या जयंतीनिमित्त, गुजरातमधील जुनागड येथून एकता मोर्चा निघाला, त्यांचा वारसा जिवंत ठेवण्याचा प्रयत्न.