उत्तराखंड,
Kedarnath, ऋतुचक्र बदलत चालल्याचा पुरावा आता प्रत्यक्षात दिसत आहे. केदारनाथ धाममधील यंदाचा हिवाळा सामान्यपेक्षा वेगळा असून, डिसेंबर महिन्याच्या मध्यापर्यंतही बाबा केदारनाथच्या नगरीवर बर्फाचं आवरण दिसत नाही, हे पाहून भाविकांसह हवामान तज्ज्ञदेखील आश्चर्यचकित झाले आहेत. दरवर्षी या काळात केदारनाथ परिसरात पाच फूटांहून अधिक बर्फ साचलेला असतो, मात्र यंदा परिस्थिती पूर्णपणे वेगळी आहे.
हवामानातील बदलाचा थेट परिणाम केदारनाथवर होत असल्याचं स्पष्ट दिसत आहे. येथील शेवटची बर्फवृष्टी २० नोव्हेंबर रोजी झाली होती. त्यानंतर डिसेंबरच्या तिसऱ्या आठवड्यापर्यंत आजूबाजूच्या पर्वतशिखरांवर बर्फाचा लवलेशही दिसत नाही. यामुळे परिसरात कोरडी पण तीव्र थंडी जाणवत आहे. रात्रीचे तापमान उणे १० अंश सेल्सिअसपर्यंत खाली जात असल्याने नागरिक आणि भाविक दोघांनाही अडचणींचा सामना करावा लागत आहे. सकाळी सूर्यप्रकाश मिळत असला तरी दुपारी वातावरण पुन्हा कडाक्याचं थंडीत परिवर्तीत होत असल्यामुळे कामकाजावरही परिणाम झाला आहे. सुमारे १५० मजूर दिवसाला फक्त ५ ते ६ तास काम करू शकत आहेत.
दरम्यान, २०१३ Kedarnath साली झालेल्या भीषण आपत्तीनंतर चौराबाडी येथून वाहून आलेले प्रचंड दगड आता केदारपुरीच्या सौंदर्यात भर घालत आहेत. ज्या दगडांनी एकेकाळी मोठ्या प्रमाणावर विनाश घडवला होता, त्यांच्यावर आता सुंदर कलाकृती कोरल्या जात आहेत. धाममधील दगडांवर मंदिर, गोमाता, भगवान गणेश, शंकर, विष्णू, लक्ष्मी, सरस्वती, पार्वती आणि कार्तिकेय यांच्या प्रतिमा साकारल्या जात आहेत. यासोबतच ऋषीमुनी, विविध आसनांमधील देवी-देवतांच्या मुद्रांचे तसेच पाच पांडव आणि पशु-पक्ष्यांच्या कलाकृतीही कोरल्या जात आहेत. या सर्व कलात्मक कामांमुळे केदारपुरीचा परिसर पूर्वीपेक्षा अधिक भव्य आणि आकर्षक दिसत आहे. हवामानातील बदल आणि निसर्गाच्या अनिश्चिततेमुळे भाविक आणि कामगार दोघांनाही आव्हानांचा सामना करावा लागत असला तरी, धामातील विकासकामे आणि सौंदर्यनिर्मिती थांबत नाहीत.केदारनाथच्या या बदलत्या ऋतुचक्राचे निरीक्षण भविष्यातील हवामानशास्त्रीय अभ्यासासाठी महत्त्वाचे ठरणार आहे.