भविष्यातील युद्धांसाठी भारतीय लष्कर सज्ज!

indian Army drone force भारतीय सशस्त्र दल भविष्यातील युद्धसंधींचा विचार करून आपल्या सैन्यतज्ज्ञांची तयारी करत आहेत. चीफ ऑफ डिफेन्स स्टाफ (CDS) जनरल अनिल चौहान यांच्यासह अनेक उच्चस्तरीय अधिकाऱ्यांनीही याबाबतच्या गरजेवर भर दिला आहे. विशेषतः ‘ऑपरेशन सिंदूर’ नंतर या चर्चांना गती मिळाली आहे कारण येणाऱ्या युद्धांच्या स्वरूपात पारंपरिक युद्धपेढा फारसा लागू होणार नाही, असा निष्कर्ष आता सर्वांकडे स्पष्ट आहे. याच पार्श्वभूमीवर भारतीय लष्कर एक स्वतंत्र ड्रोन फोर्स तयार करण्याच्या प्रक्रियेत आहे, जी भविष्यातील आवश्यकतांनुसार कार्यक्षम असेल.

 

 

भारतीय लष्कराने ड्रोन फोर्स तयार करण्याच्या कामाला वेग दिला आहे कारण भविष्यातील युद्धात अनमॅन्ड एरियल व्हेइकल्स (ड्रोन) निर्णायक ठरतील, असा विश्वास त्यांना आहे. या उपक्रमांतर्गत लष्कराच्या विविध शाखा आणि सेवांमध्ये ड्रोन युनिट्स स्थापन केल्या जात आहेत. या युनिट्स सर्व प्रकारच्या ड्रोन ऑपरेशन्समध्ये सक्षम असतील, जसे की निगराणी, टोही आणि आक्रमक मोहिमांमध्ये त्यांचा वापर.देशातील १९ प्रमुख आर्मी सेंटरमध्ये ड्रोन प्रशिक्षण केंद्रे उभारली जात आहेत. यामध्ये देहरादूनमधील इंडियन मिलिटरी अकॅडमी, चेन्नई आणि गया येथील ऑफिसर्स ट्रेनिंग अकॅडमी, महूमधील इन्फंट्री स्कूल आणि देवळालीमधील आर्टिलरी स्कूल यांचा समावेश आहे. या केंद्रांमध्ये सैन्य अधिकारी आणि जवानांसाठी सुव्यवस्थित प्रशिक्षणाची व्यवस्था करण्यात येत आहे. लष्कराचा उद्देश आहे की २०२७ पर्यंत सर्व जवानांना बेसिक ड्रोन ऑपरेशन्सचे प्रशिक्षण दिले जावे. या प्रशिक्षणासाठी वर्चुअल रिअॅलिटीवर आधारित ड्रोन सिम्युलेटरचा वापर करून अधिक सुरक्षित, वास्तविक आणि किफायतशीर प्रशिक्षण सुनिश्चित केले जाणार आहे.

 

 

प्रशिक्षण indian Army drone force  केंद्रांमध्ये जवानांना नॅनो, मायक्रो, स्मॉल आणि मीडियम ड्रोनचे संचालन शिकवले जाणार आहे, जेणेकरून ते विविध मिशन्समध्ये प्रभावीपणे ड्रोन वापरू शकतील. लष्कराची योजना आहे की प्रत्येक सैन्य कोरमध्ये ८,००० ते १०,००० ड्रोन तैनात राहतील. यामध्ये भारतात विकसित केलेल्या ड्रोनवर विशेष भर देण्यात येणार आहे.

सरकार स्वदेशी ड्रोनच्या निर्मितीला प्रोत्साहन देण्यासाठी ‘प्रोडक्शन-लिंक्ड इंसेंटिव्ह स्कीम’ आणि ‘इनोव्हेशन फॉर डिफेन्स एक्सीलन्स’ सारखे कार्यक्रम राबवत आहे. या योजनेत नागास्त्र-१ लोइटरिंग म्युनिशन सारख्या स्वदेशी ड्रोन प्लॅटफॉर्मचा समावेश झाला आहे, जे अचूक आणि आक्रमक हल्ल्यांमध्ये सक्षम आहेत. यासोबतच शत्रूच्या ड्रोनवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी भारतीय लष्कराने डी४ अँटी-ड्रोन सिस्टम, सक्षम (SAKSHAM) आणि भार्गवास्त्र (Bhargavastra) सारखे स्वदेशी तंत्रज्ञान विकसित केले आहे. डीआरडीओने तर लेझर-आधारित ड्रोन डिफेन्स सिस्टमदेखील तयार केला आहे, ज्याची मारक क्षमता दोन किलोमीटरपर्यंत आहे.भारतीय लष्कराची ही तयारी स्पष्ट करते की भविष्यातील युद्धांमध्ये ड्रोन आणि डिजिटल युद्धकौशल्य यांना प्रमुख स्थान मिळणार आहे, आणि देशाच्या संरक्षणक्षेत्रात स्वदेशी तंत्रज्ञानाचा वापर वाढवणे हे केंद्र सरकारचेही महत्त्वाचे ध्येय आहे.