१९७१ युद्धातील रशियाचा भारताला अमूल्य पाठिंबा!

1971 war between Russia and India रशियन राष्ट्राध्यक्ष व्लादिमीर पुतिन ४ आणि ५ डिसेंबर रोजी दोन दिवसांच्या भारत दौऱ्यावर आहेत. हा दौरा जवळजवळ चार वर्षांनी होत असून, रशियाला जागतिक स्तरावर एकटे पाडण्याच्या पाश्चात्य प्रयत्नांच्या पार्श्वभूमीवर हा दौरा महत्त्वाचा मानला जात आहे. युक्रेन युद्धाच्या सुरुवातीपासून पुतिन यांनी फार कमी देशांना भेट दिली असून आता भारतात येणे हे भारत आणि रशियामधील अतूट मैत्री आणि जवळचे संबंध दर्शवते. या संबंधांना दीर्घ इतिहास आहे आणि दोन्ही देशांमधील राजनैतिक, लष्करी, आर्थिक आणि सांस्कृतिक बंध भावनिकदृष्ट्याही घट्ट आहेत. जेव्हा भारताला राजनैतिक किंवा लष्करी मदतीची गरज भासली, तेव्हा रशियाने नेहमी पाठिंबा दिला आहे.

 

 

 

रशियाने भारताला लष्करीदृष्ट्या शक्तिशाली राष्ट्र बनवण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे. आजही भारतीय लष्कराची सुमारे ६० टक्के शस्त्रे रशियन बनावटीची आहेत आणि आधुनिक शस्त्रसामग्रीसाठी भारत रशियावर अवलंबून आहे. भारताला शस्त्र पुरवण्यास पाश्चात्य देशांनी नकार दिल्यानंतर, रशियाकडे वळणे अपरिहार्य झाले. रशियाने फक्त शस्त्रे पुरवल्या नाहीत, तर भारतात संपूर्ण शस्त्रास्त्र निर्मिती प्रणाली स्थापण्यास मदत केली. विशेषत: १९७१ च्या भारत-पाकिस्तान युद्धात रशियाने भारताला महत्त्वपूर्ण मदत केली होती. त्या काळात पाकिस्तान दोन भागांत विभागला होता: पश्चिम पाकिस्तान आणि पूर्व पाकिस्तान, जे आता बांगलादेश म्हणून ओळखले जाते. पूर्व पाकिस्तानमध्ये राहणाऱ्या लोकांना समान वागणूक दिली जात नव्हती.

 

 

 

पश्चिम पाकिस्तानच्या राज्यकर्त्यांनी पूर्व पाकिस्तानच्या लोकांवर अत्याचार केले. या अत्याचारांवर प्रतिक्रिया म्हणून बांगलादेशच्या मुक्तीसाठी चळवळ सुरू झाली. शेख मुजीबुर रहमान यांच्या नेतृत्वाखाली मुक्ती वाहिनीची स्थापना झाली आणि युद्ध सुरू झाले. पाकिस्तानने या बंडाला दडपण्यासाठी ऑपरेशन सर्चलाइट सुरू केले, ज्यामध्ये क्रूर दमन केले गेले. त्याच काळात अमेरिकेच्या सातव्या फ्लीटने बंगालच्या उपसागरात दाखल होऊन स्थिती अधिक तणावपूर्ण केली. परंतु रशियाने भारताला लष्करी आणि राजनैतिक पाठिंबा दिल्यामुळे भारताने युद्धात निर्णायक भूमिका बजावली आणि बांगलादेशची निर्मिती शक्य झाली. हे भारत-रशिया संबंधांचे ऐतिहासिक आणि विश्वासावर आधारित महत्व अधोरेखित करते.