पुतिनच्या भारत भेटीमुळे पाकिस्तानमध्ये अस्वस्थता!

Pakistan is uneasy because of Putin युक्रेन युद्धानंतर रशियाचे अध्यक्ष व्लादिमीर पुतिन यांचा पहिला भारत दौरा शेजारील देशांमध्ये चर्चेचा विषय ठरला आहे. या भेटीदरम्यान भारत आणि रशियामधील व्यापार, संरक्षण सहकार्य आणि विशेषतः S-400 क्षेपणास्त्र प्रणालीसाठी अतिरिक्त करार तसेच ब्रह्मोस-II प्रकल्पावर चर्चा होण्याची अपेक्षा आहे. या पार्श्वभूमीवर पाकिस्तानही बारकाईने लक्ष ठेवून आहे आणि सीमा सुरक्षेबद्दल चिंता व्यक्त करत आहे. पाकिस्तान सरकारने भेटीबाबत अधिकृत निवेदन जारी केलेले नसले तरी त्यांचे मौन अनेक प्रश्न उपस्थित करत आहे.

 

 

 

पाकिस्तान भारत-रशिया संबंधांचा आदर करतो, परंतु संरक्षण करारांमुळे सीमा तणाव वाढण्याची भीती आहे. सप्टेंबर २०२५ मध्ये शांघाय सहकार्य संघटनेच्या शिखर परिषदेच्या वेळी पुतिन यांच्याशी झालेल्या भेटीत पाकिस्तानचे पंतप्रधान शाहबाज शरीफ यांनी स्पष्ट केले की ते रशियाचे भारताशी असलेले संबंध ओळखतात, परंतु त्यांच्या देशाच्या प्रादेशिक हितासाठी रशियाशी संबंधही मजबूत करू इच्छितात. अलीकडेच पाकिस्तानने पुतिन यांना आपल्या देशाला भेट देण्याचे आमंत्रण दिले होते, जे रशियाने स्वीकारले. यावरून असे दिसते की पाकिस्तान रशियाशी संबंध मजबूत करण्यास उत्सुक आहे, परंतु भारताशी थेट स्पर्धा टाळण्याचा प्रयत्न करत आहे. शाहबाज शरीफ यांनी पुतिन यांचे वर्णन "गतिमान नेता" असे केले आणि पाक-रशिया सहकार्य प्रादेशिक शांततेसाठी "पूरक" असल्याचे सांगितले.

 

संरक्षण क्षेत्रातील सूत्रांच्या मते पाकिस्तानची मुख्य चिंता S-400 सारख्या संरक्षण करारांबाबत आहे. मे २०२५ मध्ये भारत आणि पाकिस्तानमधील हवाई संघर्षादरम्यान पाकिस्तान S-400 च्या भूमिकेबाबत सावध होता. भारतीय हवाई दलाचे प्रमुख मार्शल एपी सिंग यांनी S-400 यंत्रणा "गेम चेंजर" असल्याचे सांगितले, जी पाकिस्तानच्या सुरक्षेसाठी धोका निर्माण करू शकते. पाकिस्तानी माध्यमांत प्रतिक्रिया मिश्रित आहेत. काही माध्यमांनी भेटीचे वर्णन "रणनीतिक" केले, तर काहींनी भारत-रशिया संबंधांमुळे दक्षिण आशियातील सत्तेच्या संतुलनावर परिणाम होऊ शकतो, अशी चिंता व्यक्त केली. भारतीय माध्यमांच्या अहवालानुसार, पाकिस्तानी माध्यमांनी भेटीचे वर्णन प्रामुख्याने व्यापाराशी संबंधित असल्याचे केले, परंतु S-400 सारख्या संरक्षण करारांमुळे सीमा तणाव वाढू शकतो, ही भीती व्यक्त केली. काही संपादकीयंमध्ये भारताच्या बहुपक्षीय राजनैतिकतेचे कौतुक केले गेले, परंतु त्यामुळे पाकिस्तानला "एकटे पडण्याची" भावना निर्माण झाल्याचेही नमूद केले आहे.

 

सोशल मीडियावरही पुतिन यांच्या भारत भेटीबाबत चिंता व्यक्त केली जात आहे. #PutinIndiaVisit ट्विटरवर ट्रेंड करत असून, वापरकर्ते S-400 आणि Su-57 करारांमुळे निर्माण झालेल्या लष्करी असंतुलनावर चर्चा करत आहेत. काहींनी म्हटले आहे की, "पाकिस्तानला रशियासोबत भागीदारीची आवश्यकता आहे, परंतु भारताची वाढती ताकद सीमा पार धोके निर्माण करते," तर काहींनी असा अहवाल दिला की "पाकिस्तान रशियाचा किंवा अमेरिकेचा खरा भागीदार नाही; तो फक्त मध्यभागी अडकला आहे." अंदाजे सोशल मीडियावरील प्रतिक्रिया ५०% चिंता, ३०% तटस्थता आणि २०% सकारात्मकता दर्शवत आहेत. एकंदर पाहता, पुतिन यांच्या भेटीबाबत पाकिस्तानची भूमिका तटस्थ आणि बचावात्मक राहिली आहे. पाकिस्तान भारत-रशिया संबंधांना उघडपणे विरोध करत नाही, परंतु परिस्थितीचा फायदा घेऊन स्वतःला सुरक्षित ठेवण्याचा प्रयत्न स्पष्ट दिसतो. पुतिन यांच्या भेटीमुळे भारताची धोरणात्मक स्वायत्तता बळकट होईल, तर या वाढत्या प्रादेशिक प्रभावामुळे पाकिस्तानला त्याच्या राजनैतिक धोरणांचा पुनर्विचार करावा लागेल.