'वीरा राजा वीरा' गाण्यावरील कॉपीराइट उल्लंघनाचा दावा फेटाळला

AR Rahman सुप्रसिद्ध संगीतकार ए.आर. रहमान यांच्या 'पोन्नियिन सेलवन 2' (PS-2) या 2023 मध्ये प्रदर्शित झालेल्या तमिळ चित्रपटातील लोकप्रिय गाणं ‘वीरा राजा वीरा’ वादाच्या भोवऱ्यात अडकलेलं असतानाच, दिल्ली उच्च न्यायालयाने बुधवारी या प्रकरणात एक महत्त्वाचा निकाल दिला. न्यायालयाने संगीतकार रहमान यांची अपील स्वीकारत, गाण्यावरील कॉपीराइट उल्लंघनाचा दावा फेटाळून लावला आहे.न्यायमूर्ती सी. हरिशंकर आणि न्यायमूर्ती ओम प्रकाश शुक्ला यांच्या खंडपीठाने हा निर्णय दिला. या खटल्यात प्रसिद्ध भारतीय शास्त्रीय गायक पद्मश्री फैयाज वसीफुद्दीन डागर यांनी आरोप केला होता की, 'वीरा राजा वीरा' हे गाणं त्यांच्या वडिलांनी — नासिर फैयाजुद्दीन डागर — आणि चुलत भावांनी — जहीरुद्दीन डागर — एकत्र रचलेल्या 'शिव स्तुति'वर आधारित आहे, आणि त्याचं चक्क अनुकरण केलं गेलं आहे.

 

 

 

डागर यांनी दावा केला होता की, गाण्याचे शब्द वेगळे असले तरी त्याची ताल, लय आणि संगीतिक रचना ही 'शिव स्तुति'शी मिळतीजुळती आहे. त्यांनी हे देखील नमूद केलं की, डागर बंधूंच्या या रचनेला जागतिक स्तरावर सादर करण्यात आलं होतं आणि ती पॅन रेकॉर्ड्सच्या अल्बम्समध्ये समाविष्ट होती.या दाव्याच्या आधी एक सिंगल जजने दिलेल्या आदेशात 'वीरा राजा वीरा' गाण्याची रचना 'शिव स्तुति'शी साधर्म्य असलेली असल्याचे नमूद केले होते. मात्र, उच्च न्यायालयाच्या खंडपीठाने हा आदेश रद्द केला आणि स्पष्ट केलं की, त्यांनी फक्त सैद्धांतिक स्तरावर अपील स्वीकारले असून, प्रत्यक्ष कॉपीराइट उल्लंघनाच्या बाबतीत कोणताही अंतिम निष्कर्ष काढलेला नाही.

न्यायालयाने AR Rahman  म्हटलं की, “आम्ही ही अपील स्वीकारली आहे. आम्ही एकमताने निर्णय घेतला आहे आणि सिंगल जजचा आदेश सिद्धांततः रद्द करतो.” तसेच, त्यांनी हेही स्पष्ट केलं की हा निकाल कॉपीराइट उल्लंघनाच्या मुद्द्यावर अंतिम मत मांडणारा नाही.या निर्णयामुळे ए.आर. रहमान यांना मोठा दिलासा मिळाला असला, तरी यामुळे संगीतसृष्टीत सर्जनशीलतेचा आणि पारंपरिक संगीताच्या हक्कांचा मुद्दा पुन्हा एकदा चर्चेत आला आहे. ‘वीरा राजा वीरा’ हे गाणं ‘पोन्नियिन सेलवन 2’ चित्रपटात एक अत्यंत महत्त्वाचा भाग असून, त्याच्या संगीतिक बाजूचे कौतुक देश-विदेशात झालं आहे.हा निकाल भारतीय न्यायव्यवस्थेतील कॉपीराइट कायद्याच्या व्याख्येवर प्रकाश टाकतो, आणि भविष्यात अशा स्वरूपाच्या कलात्मक विवादांवर काय भूमिका घेतली जाईल, याची दिशा ठरवतो.