देव आनंद : युगपुरुष कलाकाराच्या काही अयशस्वी चित्रपटांची गोष्ट

Dev Anand हिंदी चित्रपटसृष्टीच्या सुवर्णकाळात 1940 च्या दशकात एक देखणा, तरुण कलाकार अवतरला, ज्याने आपल्या देखण्या व्यक्तिमत्वाने आणि सहजसुंदर अभिनयाने संपूर्ण देशाला भुरळ घातली. धर्मदेव पिशोरिमल आनंद, ज्यांना संपूर्ण देश 'देव आनंद' या नावाने ओळखतो, यांचा जन्म 26 सप्टेंबर 1923 रोजी ब्रिटिश भारतातील पंजाब प्रांतातील शकरगड (सध्याचे पाकिस्तान) येथे झाला होता.

 

 

 

देव आनंद यांनी 1946 साली ‘हम एक हैं’ या चित्रपटातून बॉलिवूडमध्ये पदार्पण केले. त्यानंतर ‘गाइड’, ‘ज्वेल थीफ’, ‘जॉनी मेरा नाम’, ‘हरे रामा हरे कृष्णा’, ‘काला बाजार’ आणि ‘हम दोनों’ यांसारख्या अनेक अजरामर चित्रपटांनी ते सुपरस्टारच्या श्रेणीत पोहोचले. त्यांच्या लोकप्रियतेचं हेच प्रमाण की, एक काळ असा होता जेव्हा सार्वजनिक ठिकाणी त्यांना काळे कपडे न घालण्याचा सल्ला देण्यात आला होता, कारण तरुण मुली त्यांना पाहून बेभान होत असत.अभिनयासोबतच दिग्दर्शन आणि निर्मितीच्या क्षेत्रातही देव आनंद यांनी आपले नशीब आजमावले. काही चित्रपटांनी त्यांना यश आणि प्रतिष्ठा दिली, तर काही चित्रपटांनी निराशा पदरात घातली. विशेषतः त्यांच्याच दिग्दर्शनाखाली तयार झालेल्या काही चित्रपटांनी बॉक्स ऑफिसवर फारशी कमाल दाखवली नाही.

 

 

1970 मध्ये Dev Anand  आलेला ‘प्रेम पुजारी’ हा देव आनंद यांचा दिग्दर्शित आणि निर्मित चित्रपट होता. प्रमुख भूमिकेत देव आनंद आणि वहीदा रहमान होते. त्यात प्रेम चोप्रा, शत्रुघ्न सिन्हा आणि अमरीश पुरी यांच्यासारखे मातब्बर कलाकार होते. चित्रपट चालला नाही, परंतु यातील गाणी मात्र प्रचंड लोकप्रिय ठरली.

 

 

1974 मध्ये Dev Anand  आलेला ‘इश्क इश्क इश्क’ हा सुद्धा देव आनंद यांनी दिग्दर्शित केलेला चित्रपट होता. जीनत अमान, शबाना आजमी, जरीना वहाब यांसारख्या आघाडीच्या अभिनेत्री असूनही हा चित्रपट प्रेक्षकांच्या पसंतीस उतरला नाही1967 मध्ये आलेला ‘ज्वेल थीफ’ हा त्यांचा एक यशस्वी चित्रपट होता. मात्र 1996 साली टी. पी. अग्रवाल यांच्यासोबत त्यांनी तयार केलेला ‘रिटर्न ऑफ ज्वेल थीफ’ हा सिक्वेल अपेक्षेनुसार चालला नाही. धर्मेंद्र, जैकी श्रॉफ, मधु आणि शिल्पा शिरोडकर यांसारखे मोठे चेहरे असूनही चित्रपट फ्लॉप ठरला.2001 मध्ये आलेला ‘सेंसर’ हा चित्रपटही देव आनंद यांच्या दिग्दर्शनाखाली तयार झाला होता. यामध्ये हेमा मालिनी, रेखा, गोविंदा, शम्मी कपूर यांसारखी स्टार मंडळी होती. तरीही या चित्रपटाला बॉक्स ऑफिसवर विशेष यश मिळाले नाही.2003 मध्ये आलेल्या ‘लव्ह ऍट टाइम्स स्क्वेअर’ या चित्रपटातून देव आनंद यांनी अमेरिकेच्या पार्श्वभूमीवर एक आधुनिक प्रेमकथा मांडण्याचा प्रयत्न केला. लकी अली, अदनान सामी, बप्पी लाहिरी अशा अनेक संगीतकारांना घेऊनही हा चित्रपट अपयशी ठरला.

 

 

देव आनंद यांची कारकीर्द ही केवळ यशाचीच नव्हे, तर धाडसी प्रयोगांची सुद्धा आहे. त्यांच्या अपयशी चित्रपटांनीही त्यांच्या कलात्मक धाडसाची साक्ष दिली. ते केवळ अभिनेता नव्हते, तर चित्रपटसृष्टीला नवे मार्ग दाखवणारे एक विचारवंत होते. बॉक्स ऑफिसवर यश अपयशाच्या पलीकडे जाऊन त्यांनी आपली वेगळी ओळख निर्माण केली – एक अजरामर शैलीचा अभिनेता आणि सृजनशील दिग्दर्शक.