"सुरांची साध्वी: लता मंगेशकरांच्या सुरेल आठवणींना जयंतीदिनी अभिवादन"

Lata Mangeshkar भारतीय संगीतजगताच्या इतिहासातील एक तेजस्वी अध्याय असलेल्या भारतरत्न लता मंगेशकर यांची जयंती आज संपूर्ण देशभर, तसेच जगभरातील संगीतप्रेमींनी अत्यंत श्रद्धेने साजरी केली. “स्वरकोकिळा” या गौरवाने सन्मानित झालेल्या लता दीदींच्या स्मृतींना उजाळा देत, सोशल मिडिया पोस्ट्स, संगीत सादरीकरणे, भजन संध्या आणि विशेष कार्यक्रमांच्या माध्यमातून त्यांना भावपूर्ण श्रद्धांजली अर्पण करण्यात आली.

 

 

 

१९२९ साली मध्यप्रदेशातील इंदूर येथे जन्मलेल्या लता मंगेशकर यांनी तब्बल सात दशके आपल्या स्वरांनी भारतीय चित्रपटसृष्टीला समृद्ध केलं. पंडित दीनानाथ मंगेशकर यांच्याकडून शास्त्रीय संगीताचे धडे घेतलेल्या लता दीदींनी केवळ गाणं गायलं नाही, तर गीतांच्या आत्म्याला साक्षात रूप दिलं. त्यांची गायकी ही एका काळाचं दस्तावेज ठरली आहे.१९४९ मध्ये 'महल' चित्रपटातील “आएगा आने वाला” या गाण्यामुळे त्यांना पहिलं मोठं यश मिळालं, पण खऱ्या अर्थाने त्यांची लोकप्रियता संगीतकार नौशाद यांच्यासोबतच्या सहकार्यामुळे वाढली. त्यानंतर 'मुगल-ए-आझम' मधील "प्यार किया तो डरना क्या", 'दिल अपना और प्रीत पराई' मधील "अजीब दास्तां है ये" अशा असंख्य कालजयी गाण्यांनी त्यांना स्वरसम्राज्ञीचं स्थान मिळवून दिलं.

 

 

लता मंगेशकर यांचा सुरांचा ठेवा फक्त चित्रपट गाण्यांपुरता मर्यादित नव्हता. शास्त्रीय संगीत, भक्तिगीते, मीरा भजन, गझल, देशभक्तिपर गीतं आणि लोकसंगीत यांमध्येही त्यांनी समान प्रावीण्य मिळवलं. हृदयनाथ मंगेशकर यांच्या संगीत दिग्दर्शनाखाली गायलेली मीरा भक्तिगीते तर एक वेगळाच अध्यात्मिक अनुभव देतात. “जो तुम तोड़ो पिया”, “मेरे तो गिरधर गोपाल” आणि “हे री मैं तो प्रेम दीवानी” यांसारख्या गीतांनी भक्तिरसाच्या गहिराईला स्पर्श केला.लता दीदींचं वैशिष्ट्य म्हणजे त्यांचं संपूर्ण भावविश्व आपल्या आवाजातून साकार करणं. त्यांच्या गाण्यांनी प्रेम, विरह, वेदना, त्याग आणि श्रद्धा या सर्व भावना अस्सलपणे व्यक्त केल्या. त्यांच्या गायकीमुळे अनेक सिनेमातील पात्रांना आवाजाच्या माध्यमातून जीवंतपणा लाभला.

 

 

 

फक्त हिंदी नव्हे तर मराठी, बंगाली, गुजराती, कन्नड, तमिळ, तेलुगू, मल्याळमसह तब्बल ३६ भाषांमध्ये त्यांनी गाणी गायली. त्यामुळे त्या केवळ भारताच्या नव्हे, तर जागतिक संगीत विश्वाच्या एक महत्त्वाच्या प्रतिनिधी बनल्या. त्यांची कारकीर्द ऐश्वर्या रायपासून मधुबाला आणि नरगिसपर्यंत अनेक पिढ्यांतील अभिनेत्रींच्या आवाजासाठी आदर्श ठरली.त्यांचं व्यक्तिमत्व केवळ सुरांपुरतं मर्यादित राहिलं नाही. त्यांनी सामाजिक कार्यातही सक्रिय सहभाग घेतला. आरोग्यसेवा आणि वंचित मुलांच्या शिक्षणासाठी त्यांनी अनेक संस्थांना मदत केली.लता मंगेशकर यांना भारतरत्न, दादासाहेब फाळके पुरस्कार, पद्मविभूषण, आणि फ्रान्स सरकारकडून ‘लीजन ऑफ ऑनर’ सारखे अनेक प्रतिष्ठेचे पुरस्कार मिळाले. ६ फेब्रुवारी २०२२ रोजी त्यांच्या निधनानंतर संपूर्ण देशाने एका युगाचा अंत अनुभवल्याचं मानलं.आज त्यांच्या जयंतीनिमित्त पुन्हा एकदा त्या सुवर्ण आठवणींना उजाळा देण्यात आला. विविध ठिकाणी त्यांच्या गाण्यांच्या कार्यक्रमांचे आयोजन झाले. आकाशवाणी, दूरदर्शन आणि विविध रेडिओ वाहिन्यांवर त्यांच्या गाण्यांचे विशेष सत्र सादर करण्यात आले.लता मंगेशकर यांची जयंती ही केवळ एका महान गायिकेच्या जीवनाचा उत्सव नाही, तर ती भारतीय संगीत परंपरेच्या तेजस्वी परंपरेचा गौरव आहे. त्यांच्या सुरांचे ते अमर झंकार अजून कित्येक वर्षे रसिकांच्या मनामनात गुंजत राहतील, हे नक्की.