पाळीव कुत्रा चावला तर मालकावर गुन्हा दाखल करता येईल का?

Pet Dog Bite News : नुकतेच, नोएडा येथील सेक्टर-46 मधील एका सोसायटीत गोल्डन रिट्रीव्हर जातीच्या पाळीव कुत्र्याने दिल्लीतील रुग्णालयातील महिला डॉक्टरचा चेहऱ्याला चावला. या प्रकरणी पीडितेच्या तक्रारीवरून पोलिसांनी कुत्र्याच्या मालकावर गुन्हा दाखल केला आहे. कुत्र्याच्या मालकाने मुसंडी मारली नसल्याचा आरोप पीडित डॉक्टरने केला आहे. पण इथे प्रश्न पडतो की याला जबाबदार कोण?

 

 

पाळीव कुत्रा चावल्यास मालकावर कारवाई करण्यासाठी तुमच्याकडे फारसे पर्याय नाहीत. अशा परिस्थितीत तुम्ही काय करू शकता याविषयी दिल्ली उच्च न्यायालयातील वकील अमन सरीन म्हणतात, 'जर माणसाच्या जीवाला धोका असेल किंवा एखाद्या प्राण्यामुळे गंभीर दुखापत झाली असेल, तर अशा प्रकरणांमध्ये आयपीसी कलम 289, गुन्हा दाखल केला जाऊ शकतो. अशा प्रकरणात आरोपीला सहा महिने तुरुंगवास किंवा एक हजार रुपये दंड किंवा दोन्ही शिक्षा होऊ शकतात. यामध्ये जामिनाचीही तरतूद आहे.

अमन सरीन पुढे म्हणतात की अशा प्रकरणांमध्ये याशिवाय इतर कोणत्याही कलमाखाली गुन्हा नोंदवला जात नाही. कुत्रा चावल्याने कोणाचा मृत्यू झाला तर प्रवाह बदलतील का? अमर सरीनच्या म्हणण्यानुसार, 'यामध्ये देखील, सर्वप्रथम, निष्काळजीपणाचा एक घटक असेल कारण कोणीही जाणूनबुजून कोणाला जा आणि मारण्यास सांगितले नसेल. उर्वरित प्रत्येक केसवर अवलंबून असते.

तर गौरी मौलेखी म्हणतात, 'मालकाने कुत्र्याला जाणूनबुजून चावायला सोडले होते की कुत्र्याला धक्का बसल्यामुळे चुकून कुत्रा चावला होता की हल्ल्याच्या नियोजनाचा भाग म्हणून कुत्रा चावला होता, हे फक्त न्यायालय ठरवेल. खटल्याच्या सुनावणीदरम्यान ही सर्व वस्तुस्थिती न्यायालयात समोर आली आहे.

 

 

कुत्रा चावल्याची प्रकरणे उघडकीस येत आहेत, पण या प्रकरणांची काही आकडेवारी उपलब्ध आहे का? याबाबत पीपल फॉर अॅनिमल्सच्या विश्वस्त आणि कायदेशीर सल्लागार गौरी मौलेखी म्हणतात, 'समस्या ही आहे की केंद्र असो की राज्य, कोणतेही सरकार प्राण्यांशी संबंधित बाबींची कोणतीही आकडेवारी ठेवत नाही. आज अशी आकडेवारी कोणाकडे नाही. इतर गुन्ह्यांबाबत असे आकडे मोजले जातात आणि दर महिन्याला त्यांचा आढावाही घेतला जातो की ही आकडेवारी वाढत आहे की नाही, पण प्राण्यांवर क्रूरतेचे काही प्रकरण आढळून आल्यास त्या गुन्ह्यांची कोणतीच यादी नाही.किंवा मोजणी केली जात नाही. किंवा कोणताही रेकॉर्ड जिल्हा स्तरावर, राज्य स्तरावर किंवा केंद्रीय स्तरावर ठेवला जातो.

 

आपल्या देशात कुत्रा चावण्याच्या घटना उघडकीस आल्यावर कुत्रा पाळीव आहे की नाही याबाबत संभ्रम निर्माण होतो. याविषयी गौरी मौलेखी सांगतात, 'आपल्या देशात पाळीव आणि बिगर पाळीव कुत्र्यांमधील फरकही खूप राखाडी आहे. परदेशात रस्त्यावरील कुत्री नाहीत. तेथे कुत्रे पाळीव प्राणी असून त्यांना घरात ठेवले जाते. इथे चहा विक्रेत्याकडे कुत्रा आहे, तो त्याला खायला देतो, काहींसाठी तो त्याचा पाळीव प्राणी आहे तर काहींसाठी तो रस्त्यावरचा कुत्राही आहे. सामुदायिक कुत्री आहेत जिथे रस्त्यावर तीन-चार घरे एका कुत्र्याला अन्न देतात, त्यांना पाळीव कुत्रा किंवा रस्त्यावरचा कुत्रा म्हणतात. आमच्या इथे या प्रकारची बरीच कम्युनिटी डॉग कल्चर आहे. त्यामुळे एखाद्याला कुत्रा चावला तर आधी तो कुत्रा त्या व्यक्तीचा आहे हे सिद्ध करावे लागेल. तर अमन सरीन म्हणतो, 'हा एक सामुदायिक कुत्रा आहे आणि कुत्र्याला पाच-दहा लोक खाऊ घालतात, जर तोच कुत्रा एखाद्याला चावला तर तुम्ही कोणाला जबाबदार धरू शकता, कारण तो कुणाचा पाळीव प्राणी नाही.'