ना कार्यक्रम ना नेतृत्व...

 

INDIA : राजस्थान, मध्य प्रदेश आणि छत्तीसगडमध्ये भाजपाच्या विजयाची सर्व कारणे आता लोकांना माहीत झाली आहेत. मोदीजींचे प्रभावी नेतृत्व, भाजपाचे संघटन, कार्यकर्त्यांची जिद्द, समर्पण, केंद्र सरकारने केलेले काम, काँग्रेस आणि अन्य विरोधी पक्षांवरील अविश्वास ही या विजयाची विविध कारणे आहेत. एकेकाळी संपूर्ण देशावर राज्य करणार्‍या काँग्रेस पक्षाचा वारंवार का पराभव होत आहे, हे समजून घेणे आवश्यक आहे. काँग्रेसच्या अधोगतीला कारणीभूत ठरणार्‍या प्रमुख घटकांपैकी एक म्हणजे नेतृत्व संकट. राष्ट्रीय आणि राज्य स्तरावर एक मजबूत, करिष्माई नेता प्रोजेक्ट करण्यास काँग्रेस पक्ष असमर्थ ठरल्यामुळे भाजपाकडून या पक्षाचा वारंवार पराभव होत आहे.

 

 

मात्र, इतके पराभव होऊनही INDIA काँग्रेसमधील अंतर्गत गटबाजी संपलेली नाही. आता देखील या पक्षाला गटबाजीचा सामना करावा लागत आहे. प्रमुख नेत्यांमधील अंतर्गत कलहाचा पक्षाच्या एकजूटतेवर विपरीत परिणाम होत आहे. या एकजुटीच्या अभावामुळे पक्षाची संघटनात्मक बांधणी तर कमकुवत झाली आहेच शिवाय मतदारांमध्ये पक्षाविषयी संभ्रम निर्माण झाली आहे. राहुल गांधी किंवा मल्लिकार्जुन खडगे किंवा इतर कोणताही विरोधी नेता नरेंद्र मोदींच्या नेतृत्वाला आव्हान देऊ शकला नाही. भाजपाच्या निवडणूक यंत्रणेने प्रचाराचे नियोजन आणि अंमलबजावणी करण्यात सातत्याने व्यूहरचनात्मक कौशल्य दाखवले आहे. सोशल मीडियाचा फायदा घेण्यापासून ते तळागाळातील लोकांपर्यंत पोहोचण्यापर्यंत भाजपा मतदारांशी प्रभावीपणे संवाद साधण्यात यशस्वी ठरली आहे.

 

 

आणखी एक विशेष म्हणजे भाजपा किंवा पंतप्रधान मोदींना विरोध करण्याशिवाय INDIA काँग्रेसकडे दुसरा कोणताही कार्यक्रम नाही. याउलट विकास करणारा पक्ष अशी भाजपाची प्रतिमा निर्माण झाली आहे. विकास आणि सुशासनावर भाजपाचा जोर आहे. याचा मतदारांवर चांगला परिणाम झाला आहे. ठोस प्रगती आणि पायाभूत विकास प्रकल्प प्रदर्शित करण्याची पक्षाची क्षमता काँग्रेसच्या स्पष्ट अजेंडाच्या अभावाच्या अगदी विरुद्ध आहे. भाजपची वैचारिक स्पष्टता आणि राष्ट्रवादी अजेंड्याची बांधिलकी यामुळे मतदारांचा एक महत्त्वाचा घटक आकर्षित झाला आहे. याउलट वैचारिक स्पष्टतेअभावी काँग्रेस वारंवार तोंडघशी पडत आहे. भाजपाने विविध राज्यांतील मतदारांच्या विशिष्ट गरजा आणि आकांक्षांना अनुसरून आपले संदेश आणि धोरणे तयार करण्यात सजगता आणि कौशल्य दाखवले आहे. यामुळेच पक्षाला व्यापक स्तरावर पाठिंबा मिळाला आहे. समर्पित कार्यकर्त्यांच्या व्यापक नेटवर्कद्वारे भाजपाने तळागाळातील नागरिकांना पक्षाशी समर्थपणे जोडले आहे. याउलट काँग्रेसचे तळागाळातील लोकांशी, सर्वसामान्यांशी असलेले नाते फार पूर्वीच संपुष्टात आले आहे.

 

 

एकेकाळी काँग्रेसमध्ये कार्यकत्यांची सं‘या अधिक आणि नेते कमी होते. आता INDIA काँग्रेसमध्ये कार्यकर्ते अगदी मोजकेच आणि आपापसात भांडण्यात धन्यता मानणारे नेतेच अधिक दिसतात. नुकत्याच पार पडलेल्या विधानसभा निवडणुकीतून एक गोष्ट स्पष्ट झाली आहे आणि ती म्हणजे मतदारांचा भाजपा आणि मोदीजींवर विश्वास आहे. भाजपाविरुद्ध ‘इंडिया’ नामक आघाडी स्थापन करण्याचे प्रयत्न सुरू आहेत. पण पुढील वर्षी होणार्‍या लोकसभा निवडणुकीपूर्वीच इंडिया नामक महाआघाडीलाही तडे जातील, असे दिसते. कारण ज्यांना कोणत्याही मार्गाने सत्ता प्राप्त करायची आहे किंवा सत्तेतच टिकून राहायचे आहे असेच पक्ष प्रामुख्याने या आघाडीत सहभागी होताना दिसत आहेत, ज्यांना कोणत्याही मार्गाने सत्तेत परतायचे आहे किंवा सत्तेत राहायचे आहे. त्यामुळे या पक्षांकडून फारशी अपेक्षा करता येणार नाही. Congress party लोकशाहीत निवडणुका होतात आणि बदलही होतात. पण जर विश्वसनीय पर्याय म्हणून विरोधी पक्षांना लोकमान्यता प्राप्त करायची असेल तर त्यासाठी त्यांना कार्यक्रम आणि नेतृत्व द्यावे लागेल, ज्याचाच पूर्णपणे अभाव आहे.