जगप्रसिद्ध 'रतौल' कोणाचा ...भारत की पाकिस्तान ?

80 च्या दशकात पाकिस्तानचे जनरल झिया Rataul Mango  उल हक यांनी भारताच्या तत्कालीन पंतप्रधान इंदिरा गांधी यांना खास जातीचे आंबे भेट दिले होते. झिया उल हक यांनी या आंब्याला रतौल असे नाव दिले होते आणि ते म्हणाले की ही जात फक्त पाकिस्तानमध्ये आढळते. 'आंबा तसा रसाळ नसतो. त्याला फळांचा राजा म्हणतात. प्रत्येकाला त्यांचा वाटा थोड्या खर्चात मिळतो. असाच आंबा भारत आणि पाकिस्तानातही आला. ज्यावर काश्मीर आणि सिंधू नदीचे पाणी असा वाद रंगला. 80 च्या दशकात पाकिस्तानचे अध्यक्ष जनरल झिया उल हक यांनी भारताच्या तत्कालीन पंतप्रधान इंदिरा गांधी यांना आंबे भेट दिले तेव्हा या वादाचा पाया रचला गेला. हेही वाचा : संघटित शक्तीचे जागरण हा संघाचा उद्देश!

 

 

 

इथून दोन्ही देशांत नवा  Rataul Mango वाद सुरू झाला. कारण आंब्याची एक विशिष्ट प्रजाती होती. ज्यावर पाकिस्तान वर्षानुवर्षे दावा करत आहे. तर पश्चिम उत्तर प्रदेशातील एक गाव त्याला आपला वारसा म्हणते. दिल्लीपासून 20 किलोमीटर अंतरावर असलेल्या बागपत जिल्ह्यातील रतौल हे एक छोटेसे गाव आहे. सुमारे 35 हजार लोकसंख्या असलेले हे गाव आंब्याच्या खास जातीसाठी प्रसिद्ध आहे. गावालाच आंब्याचे नाव पडले आहे. आंब्याच्या हंगामात शेती करणाऱ्या शेतकऱ्यांपासून ते कमिशन एजंट आणि बाजारातील विक्रेत्यांपर्यंत हजारो लोक या आंब्याला आधार देतात. रतौल आंब्याबाबत भारत आणि पाकिस्तानमध्ये वर्षानुवर्षे वाद सुरू आहेत. वास्तविक, रताळ हा भारताचा आंबा नसून पाकिस्तानचा आंबा असल्याचा दावा पाकिस्तान अनेक वर्षांपासून करत आहे आणि परदेशात रताळ आंब्याला असलेली प्रचंड मागणी पाहून भारताने त्यावर आपला हक्क सांगण्यास सुरुवात केली आहे. मात्र, आजतागायत पाकिस्तानला याबाबत कोणताही ठोस दावा करता आलेला नाही.

 

जनरल झिया उल हक Rataul Mango यांनी जेव्हा इंदिरा गांधींना आंबे दिले तेव्हा त्यांनी त्यांना रतौल असे नाव दिले आणि सांगितले की ही जात फक्त पाकिस्तानातच आढळते. ही घटना वर्तमानपत्रात प्रसिद्ध होऊन रतौल गावात पोहोचली तेव्हा येथील लोकांना धक्काच बसला. गावातील काही लोक पंतप्रधान इंदिरा गांधींना भेटण्यासाठी तातडीने दिल्लीत आले आणि त्यांनी सांगितले की, हा आंबा पाकिस्तानचा नसून भारताचा आहे. त्याच्या उत्पादनाचे मुख्य केंद्र बागपतचे रतौल गाव आहे. त्यावेळी बागपत हे मेरठ जिल्ह्याचे तहसील होते. रतौल आंबा उत्पादक संघाचे सचिव आणि स्थानिक नगर पंचायत अध्यक्ष जुनैद फरीदी सांगतात की, त्यावेळी माझे काका जावेद फरीदी आणि गावातील काही लोकांनी कॅबिनेट मंत्री चौधरी चंद्रम यांची भेट घेतली आणि त्यांना संपूर्ण घटना सांगितली.

 

'रतौल आंबा'वर पाकिस्तानचा  Rataul Mango दावा खोटा असल्याचे आम्ही सांगितले. आंब्याची ही जात फक्त आमच्या रतौल गावातच पिकवली जाते आणि आमच्या आजोबांनी आपल्या मेहनतीने ती विकसित केली आहे. यानंतर पंतप्रधान इंदिरा गांधी यांनी तात्काळ पत्रकार परिषद बोलावून पाकिस्तानचे खोटे सर्व जगासमोर उघड केले आणि त्यामुळे संपूर्ण जगासमोर पाकिस्तानची बदनामी झाली. त्यानंतर इंदिरा गांधींनीही पत्राद्वारे रतौलहून आलेल्या लोकांचे आभार मानले होते. आणखी एक मजेशीर गोष्ट म्हणजे इंदिरा गांधींचे टायपिस्ट पत्रावर आंब्यासोबत रताळ लिहायला विसरले होते. त्यानंतर लगेच पंतप्रधानांनी स्वतःच्या हाताने पत्र लिहून त्यावर स्वाक्षरीही केली. रतौल आंब्याबद्दल जाणून घेण्याची सर्वांनाच उत्सुकता होती तो प्रसंग. या आंब्यापासून गावालाही एक खास ओळख मिळाली.

 

रतौल गावाने  Rataul Mango असे डझनभर पुरावे दिले आहेत. जावेद फरीदी म्हणतात, 'पूर्वी लोक रतौल आंब्याला 'अन्वर रतौल' नावाने ओळखत होते. माझ्या आजीचे नाव अन्वर खातून होते. त्यांच्या नावावरून माझ्या आजोबांनी आंब्याचे नाव अन्वर रतौल ठेवले, जे पाकिस्तानमध्ये अन्वर रतौल म्हणून ओळखले जाऊ लागले. आता प्रश्न असा पडतो की हा आंबा पाकिस्तानात कसा पोहोचला? जावेद फरीदी यांनी सांगितले की, रतौल हे स्वातंत्र्यापूर्वीच पाकिस्तानात गेले होते. माझे आजोबा अफाक फरीदी यांनी रतौल येथून काही रोपे मुलतान आणि मीरपूरच्या रोपवाटिकांमध्ये पाठवली होती. ही झाडे हमीद खान दुर्रानी आणि दामोदर स्वरूप नावाच्या लोकांना देण्यात आली. त्यावेळी देशाची फाळणी झाली नव्हती, त्यामुळे तेथील रोपवाटिकांमधून नवीन वनस्पतींच्या जातींची बरीच देवाणघेवाण होत होती. तथापि, या वनस्पतीने पाकिस्तानच्या हवामानाशी जुळवून घेतले आणि वाढू लागली.

 

रताळमध्ये पिकवलेल्या  Rataul Mango या अनोख्या आंब्याला आता GI टॅग मिळाला आहे. त्यामुळे परदेशातही त्याची लोकप्रियता आणि मागणी वाढत आहे. जावेद फरीदी यांचा मुलगा उमर फरीदी म्हणतो की, रतौल आंब्याला जीआय टॅग मिळणे ही आमच्यासाठी अभिमानाची गोष्ट आहे. आमच्या 10 वर्षांच्या मेहनतीचे हे फळ आहे. ओमर फरीदी ऑर्गनायझेशनच्या नावाने रतौल आंब्याला जीआय टॅग मिळाला आहे. हा टॅग मिळाल्यानंतर आंबा हाच आपला वारसा असल्याचे स्पष्ट झाले आहे.