महाराष्ट्राच्या निवडणुकीत निर्माण होऊ शकतात रंजक समीकरणे

राज्यांच्या Assembly elections विधानसभांच्या निवडणुका तोंडावर आल्या असताना लोकसभा निवडणुकीच्या ‘हँगओव्हर’मधून देश बाहेरही आला नव्हता. आता महाराष्ट्र, झारखंड आणि हरियाणात विधानसभेची निवडणूक होऊ घातली आहे. भारतीय जनता पक्ष आणि काँग्रेससाठी सर्व राज्ये महत्त्वाची आहेत. महाराष्ट्र हे देखील महत्त्वाचे आहे. कारण त्याची राजधानी मुंबई ही आर्थिक राजधानी आहे. सध्या दोन राज्यांत भारतीय जनता पक्षाची सत्ता आहे. निवडणुकीनंतर काय होईल हे कोणालाच माहीत नाही. असे असले तरी भाजपाने केलेल्या दमदार कामगिरीच्या आधारे पक्षाला पुन्हा सत्ता मिळू शकते. निवडणुकीच्या दृष्टीने दोन्ही राष्ट्रीय पक्षांनी रणनीती आखण्यास सुरुवात केली असून चाचपणीही सुरू झाली आहे.

 

 

 

महाराष्ट्राबाबत बोलायचे झाले तर शिवसेनेचा शिंदे गट आणि राष्ट्रवादी काँग्रेसच्या अजित पवार गटासह भारतीय जनता पक्ष सत्तेत आहे. गेल्या पाच वर्षांत दोनदा राज्यात नाट्यमय सत्तापरिवर्तन झाले. उद्धव ठाकरेंच्या महत्त्वाकांक्षेचा फायदा घेत शरद पवारांनी मोठा खेळ केला आणि नंतर काँग्रेससोबत सरकार स्थापन केले, त्यात उद्धव मुख्यमंत्री झाले. अशा प्रकारे त्यांची मुख्यमंत्री होण्याची महत्त्वाकांक्षा पूर्ण पण त्यानंतर फडणवीसांनी ज्या पद्धतीने उद्धव ठाकरे आणि शरद पवार यांचा पराभव केला, ते त्यांच्या राजकीय चातुर्याचे परिचायक आहे. जेव्हा शिवसेनेतील बड्या नेत्यांनी बंडखोरी केली आणि उद्धव ठाकरेंचा पक्षच नाही तर शरद पवारांचा पक्षही फुटला. या दोघांसोबत भाजपाने सरकार स्थापन केले. अल्पसंख्यक असूनही जून २०२२ मध्ये शिवसेनेपासून फारकत घेतलेल्या शिंदे यांना भाजपाने मोठ्या भावाची भूमिका बजावत मुख्यमंत्री केले. उद्धव ठाकरेंचा आक्रोश होऊनही त्यांच्या हातातून सत्ता निसटली. तेव्हापासून शिवसेना आणि राष्ट्रवादी काँग्रेसच्या दोन्ही गटांमध्ये भांडण सुरूच आहेत. लोकसभा निवडणुकीतील स्पर्धा चुरशीची असली तरी दोघांनीही आपापल्या मतदारसंघात एकंदरीत चांगली कामगिरी केली. आता दोन्ही गट जागावाटपासाठी भाजपाकडे बघत असले तरी त्यांनीही जागांसाठी चुरस सुरू केली आहे.

 

 

Assembly elections नोव्हेंबरमध्ये होणार्‍या या चुरशीच्या लढतीच्या तयारीत भाजपाही व्यस्त आहे. लोकसभा निवडणुकीत पक्षाची कामगिरी अपेक्षेप्रमाणे न झाल्याने त्याचे मोठे नुकसान झाले. मराठा आंदोलनाने झालेले नुकसान कसे भरून काढता येईल, यावर पक्षाने निश्चितच विचार केला असावा. त्यादृष्टीने पक्ष नवी रणनीती आखत आहे. नुकतेच उपमुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस दिल्लीत येऊन भाजपाच्या पक्षश्रेष्ठींची भेट घेतली. त्यांनी कुटुंबासह पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांचीही भेट घेतली आणि अशाप्रकारे त्यांनी वेगळा संकेतही दिला. वास्तविक, महाराष्ट्रात त्यांच्या पक्षात फडणवीस यांच्या उंचीचा नेता नाही, पण त्यांची जागा घेण्यासाठी अनेक नेते उत्सुक आहेत. फडणवीस राजकारणात लहानाचे मोठे झाले असून त्यांचा जन्म राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघाचे मुख्यालय नागपुरातच झाला. एवढेच नव्हे, तर अगदी लहान वयात तिथल्या महापौरपदीही त्यांची निवड झाली होती. त्यानंतर वयाच्या अवघ्या ४४ व्या वर्षी ते राज्याचे मुख्यमंत्रीही झाले. २०१४ ते २०१९ या पाच वर्षांच्या कार्यकाळात त्यांच्या नेतृत्वात सलग पाच वर्षे सरकार होते. असे असतानाही त्यांची प्रतिमा निष्कलंक राहिली आणि त्यांनी व्यवस्थेत सुधारणा केली. राजकारणात ते एक अव्वल दर्जाचे रणनीतीकार आणि दूरदर्शी नेते मानले जातात. एकनाथ शिंदे यांच्या नेतृत्वाखाली स्थापन झालेल्या सरकारमध्येही त्यांची भूमिका महत्त्वाची ठरली आहे. एवढेच नाही तर राज्यात सत्तेत येण्यास नकार देऊन त्यांनी लोकांची मने जिंकली. शिवाय, पक्षाच्या आदेशानुसार त्यांनी उपमुख्यमंत्रिपद स्वीकारले. मुख्यमंत्री असताना त्यांनी ज्या डझनभर विकास योजना राबविल्या ज्यांची अंमलबजावणी सुरू केली, त्या योजनांची योग्य अंमलबजावणी व्हावी, जनतेला आणि पक्षाला त्याचा लाभ मिळावा, यासाठी त्यांनी अहोरात्र परिश्रमही घेतले. आज फडणवीस आपल्या यशाने आणि कौशल्याने महाराष्ट्रातील राजकीय नेत्यांमध्ये आघाडीवर आहेत.

 

 

आता महाराष्ट्राचे राजकारण एका रंजक वळणावर आले आहे. जिथे एक-दोन नव्हे, तर सहा खेळाडू आहेत. भाजपा हा सर्वात पक्ष असला तरी तिथेही आत्मपरीक्षण सुरू आहे. असे दिसते की पक्ष २०१९ च्या स्थितीत परत आला आहे आणि दोन पक्षांचा पाठिंबा असूनही, पुन्हा सर्व काही सुरू करावे लागेल. आता विधानसभा निवडणुकीला फारसा वेळ नसून हायकमांडला लवकरच निर्णय घ्यावा लागणार आहे. सर्वात मोठी गोष्ट म्हणजे मराठा नेते आणि माजी मुख्यमंत्री पवार हे गंभीर आजाराशी झुंज दिल्यानंतर आता पूर्ण ताकदीने पुन्हा एक इनिंग खेळण्याच्या तयारीत आहेत. भाजपाच्या निर्विघ्न विजयात तोच सर्वात मोठा अडथळा असून त्याच्या तोडग्याचा आता पक्षाला विचार करावा लागणार आहे. त्यांच्याइतकी निवडणूक रणनीती आणि राजकीय समज फक्त फडणवीस यांच्याकडेच आहे. मात्र, पक्षाचा राज्यातील चेहरा कोण असेल या मुद्यावर हायकमांड काहीही चर्चा करताना दिसत नाही. काहीही असो, फडणवीस यांच्याशिवाय काही पर्याय आम्हाला तरी दिसत नाही. एकनाथ शिंदे यांनी मुख्यमंत्रिपदाचा चेहरा म्हणून पुन्हा निवडणूक लढवावी, असे पक्षातील अनेकांना वाटत नाही, त्यामुळे ते पक्षाला सुरळीतपणे सत्तेत आणू शकतील अशा सक्षम चेहर्‍याच्या शोधात आहेत. आज भाजपामध्ये फडणवीस यांच्यापेक्षा मोठा नेता मिळणे आहे. पण, इथे एक मोठी अडचण होती ती म्हणजे मराठा आरक्षणाची. मात्र, आता विधानसभेत १० टक्के आरक्षणाचे विधेयक मंजूर करून महायुतीने सध्यातरी आंदोलन शांत केले आहे.

 

 

Assembly elections : महायुतीतील सर्वात मोठा पक्ष असल्याने ही लढत भाजपासाठी प्रतिष्ठेेची आणि महत्त्वाची बाब असून, राज्यात आपला निवडणूक नेता निवडण्यास विलंब करू नये. त्याच्याकडे फारसा नाही. अशोक चव्हाण आदी विरोधी पक्षातील अनेक प्रसिद्ध चेहर्‍यांच्या पक्षप्रवेशाचा कोणताही परिणाम झालेला दिसला नाही. महाराष्ट्रात विधानसभेच्या एकूण २८८ जागा असून भाजपाला १७० जागांवर निवडणूक लढवायची आहे. पण, इतर दोन पक्ष हे स्वातंत्र्य देतील का, हा प्रश्न आहे. जास्तीत जास्त जागा मिळविण्यासाठी पक्षाच्या हायकमांडला फडणवीस यांच्यासारख्या अनुभवी नेत्यावरच अवलंबून लागणार आहे, हे स्पष्ट आहे.