ऋषी, मुनी, साधू आणि संन्यासी यांच्यात फरक काय? जाणून घ्या

rushi-sant-sadhu-sanyasi : प्राचीन काळापासून भारतात ऋषी आणि मुनींना विशेष महत्त्व आहे. ऋषी आणि मुनी हे समाजाचे मार्गदर्शक मानले जात होते आणि त्यांच्या ज्ञान आणि साधनेने ते नेहमीच समाजाच्या आणि लोकांच्या कल्याणासाठी कार्य करत असत. ऋषी, मुनी, साधू किंवा संन्यासी हे सर्व धर्माचे समर्पित लोक आहेत जे सांसारिक आसक्तीपासून दूर राहून, लोकांच्या कल्याणासाठी सतत त्यांचे ज्ञान वाढवतात आणि ब्रह्मज्ञान प्राप्त करण्यासाठी ध्यान, तपस्या आणि चिंतन इत्यादी करतात. ऋषी, मुनी, साधू आणि संन्यासी यांच्यात काय फरक आहे? चला जाणून घेऊया.

 

 

 

शतकानुशतके भारतात ऋषी परंपरेला विशेष महत्त्व आहे. आजही आपल्या समाजात कोणाला ना कोणाला तरी ऋषींचे वंशज मानले जाते. ऋषी हा शब्द वैदिक परंपरेतून श्रुती ग्रंथांचे प्रतिबिंबित करणाऱ्या लोकांसाठी वापरला जातो. दुसऱ्या शब्दांत, असे म्हणता येईल की ज्या व्यक्तीने आपल्या विशेष, असाधारण एकाग्रतेने वैदिक परंपरेचा अभ्यास केला, असाधारण शब्दांचे तत्वज्ञान, त्यांचे खोल अर्थ समजून घेतले आणि ते ज्ञान सर्व प्राण्यांच्या कल्याणासाठी लिहून ठेवले आणि ते सांगितले. समाजात त्यांना ऋषी म्हटले जायचे. .

 

 

त्याच वेळी, मुनी देखील एक प्रकारचे ऋषी आहेत, परंतु त्यांच्यात प्रेम किंवा द्वेषाचा अभाव आहे. भगवद्गीतेमध्ये ऋषीमुनींबद्दल म्हटले आहे की ज्यांचे मन दुःखाने विचलित होत नाही, ज्यांना सुखाची इच्छा नसते आणि जे काम, भय आणि क्रोधापासून मुक्त असतात, अशा शांत मनाच्या संतांना ऋषी म्हणतात. मुनी हा शब्द मौनी या शब्दापासून आला आहे ज्याचा अर्थ शांत किंवा न बोलणारा असा होतो. ज्या ऋषींनी विशिष्ट काळासाठी मौन राहण्याची किंवा फार कमी बोलण्याची प्रतिज्ञा घेतली त्यांना मुनी म्हटले जात असे.

 

 

कोणत्याही भक्ती विषयाचे आचरण करणाऱ्या व्यक्तीला साधू म्हणतात. प्राचीन काळी, बरेच लोक समाजापासून दूर राहून किंवा समाजात राहून एखाद्या विषयावर ध्यान करत असत आणि त्या विषयाचे विशेष ज्ञान मिळवत असत; त्यांना साधू म्हटले जात असे. विषयावरील प्रभुत्व किंवा त्याच्या सरावामुळे त्यांना साधू म्हटले जात असे. याशिवाय, साधूचा अर्थ असा आहे की सकारात्मक साधना करणारी व्यक्ती नेहमीच साधी, सरळ असते आणि लोकांचे कल्याण देखील करते. सामान्य भाषेत, साध म्हणजे सरळ आणि वाईटापासून मुक्त. संस्कृतमधील साधू या शब्दाचा अर्थ सज्जन असा होतो.

 

 

असे मानले जाते की संन्यासी धर्माची परंपरा प्राचीन हिंदू धर्माशी संबंधित नाही. वैदिक काळात कोणत्याही भिक्षूचा उल्लेख नाही. कदाचित संन्यासी किंवा संन्यास ही संकल्पना जैन आणि बौद्ध धर्माच्या प्रसारानंतर आली असावी, ज्यामध्ये संन्यासाची स्वतःची वेगळी श्रद्धा आहे. हिंदू धर्मात आदि शंकराचार्य यांना एक महान भिक्षू म्हटले आहे. संन्यासी हा शब्द संन्यास या शब्दापासून आला आहे ज्याचा अर्थ त्याग करणे असा होतो. म्हणून, जो त्याग करतो त्याला संन्यासी म्हणतात. एक संन्यासी आपली सर्व मालमत्ता आणि घरगुती जीवन सोडून देतो किंवा अविवाहित राहण्याची प्रतिज्ञा करतो, समाज आणि सांसारिक जीवनाचा त्याग करतो आणि योग आणि ध्यानाद्वारे आपल्या देवतेच्या भक्तीत मग्न राहतो.