पाकिस्तान प्रदूषित करत आहे भारतातील हवेची गुणवत्ता

pakistan-polluting-indias-air-quality उत्तर भारतात हिवाळा सुरू होताच, वायू प्रदूषणाची समस्या पुन्हा समोर येत आहे. तज्ज्ञांचा असा विश्वास आहे की दिल्ली-एनसीआरसह संपूर्ण प्रदेशात खराब हवेच्या गुणवत्तेचे प्रमुख कारण शेजारील पाकिस्तान आहे. पाकिस्तानच्या पंजाब प्रांतात मोठ्या प्रमाणात शेतात आगी लागल्या आहेत. उपग्रह डेटानुसार, ८ ते १५ ऑक्टोबरपर्यंत पाकिस्तानी पंजाबमध्ये पळाली  जाळण्याच्या १,१६१ घटना नोंदवल्या गेल्या आहेत, तर भारतीय पंजाबमध्ये ही संख्या फक्त ४७ होती. सध्याच्या वाऱ्याच्या प्रवाहामुळे, हा धूर उत्तर भारताकडे सरकत आहे, ज्यामुळे प्रदूषण पातळीत झपाट्याने वाढ होत आहे.

 

 

उत्तर भारतातील वेगाने बिघडणाऱ्या हवेच्या गुणवत्तेला केवळ पंजाब, हरियाणा, मध्य प्रदेश आणि पश्चिम उत्तर प्रदेशातील शेतात पळाली जाळण्याला जबाबदार धरता येणार नाही. तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की शेजारील पाकिस्तानी शेतातून येणारा धूर देखील भारतातील अनेक भागात प्रदूषण वाढविण्यात मोठी भूमिका बजावत आहे. अहवालानुसार, अलिकडेच मिळालेल्या उपग्रह प्रतिमांमधून पाकिस्तानच्या सीमावर्ती जिल्ह्यांमध्ये मोठ्या प्रमाणात पळाली जाळल्याचे उघड झाले आहे. या भागातील शेतकरी भात पिकाची कापणी केल्यानंतर शेतातील पळाली जाळत आहेत. pakistan-polluting-indias-air-quality गेल्या वर्षी लाहोरमध्ये आतापर्यंतचा सर्वात वाईट हवा गुणवत्ता निर्देशांक (AQI) नोंदवला गेला होता आणि पाकिस्तानने यासाठी भारतीय पंजाबमधील शेतकऱ्यांना जबाबदार धरले होते. पण यावेळी चित्र वेगळे आहे. पीजीआयएमईआर, चंदीगड येथील कम्युनिटी मेडिसिन विभागातील पर्यावरण आरोग्याचे प्राध्यापक आणि आरोग्य मंत्रालयाच्या अंतर्गत येणाऱ्या सेंटर ऑफ एक्सलन्स ऑन क्लायमेट चेंज अँड एअर प्रदूषण-संबंधित आजारांचे नोडल फॅकल्टी ऑफिसर डॉ. रवींद्र खैवाल म्हणाले की, अलीकडील उपग्रह विश्लेषणातून भारतीय आणि पाकिस्तानी पंजाब प्रांतांमधील आगीच्या संख्येत लक्षणीय फरक दिसून आला आहे. डॉ. खैवाल म्हणाले, "८ ते १५ ऑक्टोबर दरम्यान भारतीय पंजाबमध्ये फक्त ४७ पळाली जाळण्याच्या घटना नोंदवल्या गेल्या, तर पाकिस्तानी पंजाबमध्ये १,१६१ आगी लागल्या. हा फरक खूपच धक्कादायक आहे." त्यांनी सांगितले की, पाकिस्तानचे कसूर, ओकारा आणि पाकपट्टण जिल्हे पळाली जाळण्याचे प्रमुख केंद्र म्हणून उदयास आले आहेत, ज्यामध्ये प्रांतातील ३६.३ टक्के घटना ओकारामध्ये घडल्या आहेत.

डॉ. खैवाल पुढे म्हणाले की, यावेळी वायव्येकडून आग्नेय दिशेने वाहणारे वारे पाकिस्तानच्या पंजाबमधून भारताच्या आग्नेय भागात धूर आणि प्रदूषक कण वाहून नेऊ शकतात. यामुळे सीमापार वायू प्रदूषणाची समस्या वाढत आहे. त्यांनी सांगितले की सध्याचा वाऱ्याचा वेग ताशी ६-१२ किलोमीटर आहे. संध्याकाळी आणि रात्री धुके आणि हलके धुके तयार झाल्यामुळे धुक्याची परिस्थिती बिकट होत आहे. पंजाबच्या मैदानी प्रदेशातील सपाट भूभाग प्रदूषकांना सीमा ओलांडण्यापासून रोखत नाही.  कमिशन फॉर एअर क्वालिटी मॅनेजमेंट (CAQM) च्या एका वरिष्ठ अधिकाऱ्यानेही या विकासाची पुष्टी केली. pakistan-polluting-indias-air-quality ते म्हणाले, "आम्हाला पाकिस्तान सीमेजवळ आगी दिसत आहेत. दुर्दैवाने, आमच्या भौगोलिक सीमेबाहेरील क्रियाकलापांवर आमचे नियंत्रण नाही." दरम्यान, पंजाबमध्ये तैनात असलेल्या २२ शास्त्रज्ञांच्या पथकाला असे आढळून आले आहे की राज्यात पळाली जाळण्याच्या घटना कमी झाल्या असल्या तरी, हवेच्या गुणवत्तेत लक्षणीय सुधारणा झालेली नाही. यामुळे पाकिस्तानी शेतकरी रात्री किंवा दुपारी पळाली जाळत असल्याची चिंता निर्माण होते, ज्यामुळे उपग्रह प्रणालींना ते शोधता येत नाही. दुपारच्या उपग्रह प्रतिमांमध्ये पाकिस्तानकडून निघणारा दाट धूर भारताकडे वाहत असल्याचे स्पष्टपणे दिसून आले.