येथे नवरा-बायकोची उघडपणे होते खरेदी-विक्री!

Husband and wife market चीनच्या शांघाय शहरात दर आठवड्याच्या शेवटी एक आगळावेगळा आणि वादग्रस्त बाजार भरतो. या बाजारात कपडे, दागिने किंवा भाज्यांची विक्री होत नाही, तर येथे "विवाह" विकले आणि विकत घेतले जातात. शांघायच्या मध्यवर्ती पीपल्स पार्कमध्ये भरणाऱ्या या बाजाराला स्थानिक लोक "विवाह बाजार" म्हणतात. येथे शेकडो पालक आपल्या मुला-मुलींसाठी योग्य जोडीदार शोधण्यासाठी एकत्र येतात.

 

 

या बाजाराचे दृश्य पाहिल्यावर कोणालाही आश्चर्य वाटेल. रस्त्याच्या दुतर्फा पालक आपल्या मुला-मुलींची माहिती असलेली A4 साइज पत्रके छत्र्यांवर किंवा फोल्डिंग बोर्डवर चिकटवून ठेवतात. त्या पत्रकांवर उमेदवाराचा फोटो, वय, उंची, शिक्षण, नोकरी, पगार आणि अगदी छंद यांची सविस्तर माहिती दिलेली असते. काही ठिकाणी पालक एकमेकांशी थेट चर्चा करतात, काही ठिकाणी लग्नाच्या अटींवर सौदेबाजीही सुरू असते.

 

या अनोख्या परंपरेची सुरुवात १९९६ साली झाली. यामागे चीनच्या "एक मूल" या कठोर धोरणाचा खोलवर परिणाम दिसून येतो. दशकांपूर्वी या धोरणामुळे अनेक कुटुंबांनी मुलांनाच प्राधान्य दिले आणि त्यामुळे देशात स्त्री-पुरुषांचे प्रमाण असंतुलित झाले. परिणामी आज चीनमध्ये अंदाजे ४० दशलक्ष पुरुष असे आहेत, ज्यांना योग्य जोडीदार मिळवणे कठीण झाले आहे. याशिवाय, करिअर आणि स्वावलंबनाला प्राधान्य देणाऱ्या महिलांना समाजात "शेंग नु" म्हणजेच “उरलेल्या मुली” असा अपमानास्पद शिक्का लावला जातो. या सर्व सामाजिक दबावामुळे पालक आपल्या मुला-मुलींसाठी जोडीदार शोधण्यासाठी या विवाह बाजाराचा आधार घेतात.

चीन सध्या गंभीर लोकसंख्याशास्त्रीय संकटाचा सामना करत आहे. देशाचा जन्मदर ऐतिहासिक नीचांकी पातळीवर आला आहे. मागील वर्षाच्या तुलनेत लग्नांची संख्या तब्बल १७ टक्क्यांनी कमी झाली आहे. तज्ज्ञांच्या मते, २०२५ पर्यंत चीनची लोकसंख्या १.३९ अब्जांवर घसरण्याची शक्यता आहे. आधुनिक चीनमधील तरुण आता लग्नाला गरज म्हणून नव्हे तर पर्याय म्हणून पाहतात. वाढती महागाई, घरांच्या टंचाई, करिअरचा दबाव आणि स्वतंत्र जीवनशैलीची आवड यामुळे ते विवाहापासून दूर राहतात. मात्र पालकांसाठी लग्न म्हणजे मुलांच्या भविष्याचा आणि समाजातील स्थानाचा प्रश्न आहे. त्यामुळेच शांघायचा हा ‘विवाह बाजार’ त्यांच्यासाठी आशेचा अखेरचा किरण ठरतो आहे. मनोरंजक बाब म्हणजे, हा ट्रेंड आता फक्त शांघायपुरता मर्यादित नाही. बीजिंग, ग्वांगझू आणि चेंगडू यांसारख्या शहरांमध्येही असेच विवाह बाजार आता उघडपणे भरू लागले आहेत.