भारतीय परंपरेचा जागतिक ठसा! कुचीपुडीची युनेस्को यादीकडे वाटचाल

Kuchipudi's journey towards UNESCO भारताच्या सहा प्रमुख शास्त्रीय नृत्यशैलींपैकी एक असलेले कुचीपुडी हे आज जागतिक स्तरावर भारतीय संस्कृतीचे एक जिवंत प्रतीक बनले आहे. आंध्र प्रदेशातील कृष्णा जिल्ह्यातील कुचीपुडी या छोट्या गावातून या नृत्यशैलीचा प्रवास सुरू झाला आणि आज ती भारताच्या सीमारेषा ओलांडून जगभरातील रंगमंचांवर झळकत आहे. दरम्यान, भारताच्या संस्कृती मंत्रालयाने कुचीपुडीला युनेस्कोच्या “अमूर्त सांस्कृतिक वारसा” यादीत समाविष्ट करण्याची प्रक्रिया सुरू केली आहे. यासाठी विशेष समिती स्थापन करण्यात आली असून, लवकरच कुचीपुडीचे नाव या जागतिक यादीत झळकण्याची अपेक्षा आहे.

 

 

या नृत्यशैलीची सुरुवात मंदिरांमधून झाली. सुरुवातीच्या काळात हे नृत्य भगवतुलु नावाच्या ब्राह्मण पुरुषांनी सादर केले जात असे. त्या वेळी कुचीपुडी हे एक भक्तीप्रधान, देवाला समर्पित असे नृत्यरूप होते. मंदिरांच्या संकुलात, देवपूजेनंतर हे नृत्य सादर होत असे. कुचीपुडी आपल्या ऊर्जावान हालचाली, सुंदर मुद्रा, आकर्षक अभिव्यक्ती आणि वेगवान ताल यासाठी ओळखले जाते. या नृत्याच्या माध्यमातून नर्तक भारतीय पौराणिक कथांचा अभिनय करतात. जसे की रामायण, महाभारत किंवा कृष्णलीला यातील प्रसंग.

 

काळानुसार, या नृत्यप्रकाराने मंदिरांच्या सीमांपलीकडे झेप घेतली आणि भारतासह परदेशातील अनेक रंगमंचांवर, विद्यापीठांमध्ये आणि सांस्कृतिक मंचांवर ते सादर होऊ लागले. प्रसिद्ध नृत्यांगना डॉ. अनुराधा जोन्नलगड्डा यांच्या मते, कुचीपुडीची लोकप्रियता त्याच्या लवचिकतेमुळे आहे. ही कला परंपरागत असूनही, आधुनिक विषय सहजतेने आत्मसात करते. त्यामुळे ती काळानुसार विकसित होत राहते. आज अमेरिकेतील २० पेक्षा अधिक विद्यापीठांच्या अभ्यासक्रमात कुचीपुडीचा समावेश आहे. युरोपमध्ये गेल्या पाच वर्षांत कुचीपुडी कार्यशाळांमध्ये तब्बल ३०० टक्के वाढ झाली आहे. जपान आणि कोरियामध्येही या नृत्यप्रकाराबद्दल वाढता उत्साह दिसून येतो.