दुबई एअर शोतील पूर्वीचे फाइटर विमान अपघात: पाक, चीन, अमेरिका, UAE

Dubai Air Show-Fighter Jet Crashed : जगातील सर्वात मोठा विमानचालन मेळावा असलेला दुबई एअर शो १९८६ पासून सुरू आहे. यापूर्वी पाकिस्तान, चीन, अमेरिका आणि संयुक्त अरब अमिराती (यूएई) यासह अनेक देशांची विमाने अपघातग्रस्त झाली आहेत. यामध्ये पाकिस्तानचे चिनी बनावटीचे चेंगडू जे-१०सी लढाऊ विमान, सौदी अरेबियाचे बोईंग ७३७-८००, रशियाचे सुखोई एसयू-२७ आणि अमेरिकेचे एफ-१६ यांचा समावेश आहे.

 

 

 

 

 

 

२०१९ मध्ये, या एअर शोमध्ये प्रात्यक्षिकादरम्यान पाकिस्तान हवाई दलाचे चेंगडू जे-१०सी लढाऊ विमान कोसळले. दर दोन वर्षांनी आयोजित होणाऱ्या दुबई एअर शोमध्ये जगातील सर्वात मोठ्या विमान कंपन्या सहभागी होतात. दुबईच्या अल मकतूम आंतरराष्ट्रीय विमानतळावर लाखो प्रेक्षकांना प्रगत जेट, ड्रोन आणि विमानप्रदर्शन दाखवले जात असताना, हा आकर्षक कार्यक्रम दुर्मिळ, परंतु गंभीर अपघातांनी व्यापला आहे. २०२५ च्या आवृत्तीत भारतीय हवाई दलाच्या स्वदेशी तेजस लढाऊ विमानाचा अपघात हा एक आठवण करून देणारा होता की हवाई शो नेहमीच धोके निर्माण करतात. तथापि, या कार्यक्रमाच्या ३९ वर्षांच्या इतिहासातील एकूण अपघातांची संख्या एकीकडे मोजता येते, जे या कार्यक्रमाच्या सुरक्षा मानकांच्या मजबूततेचे प्रदर्शन करते.

 

 

दुबई एअर शोमधील पहिल्या विमान अपघातात पाकिस्तानी लढाऊ विमानाचा समावेश होता. ही २०१९ मधील सर्वात हाय-प्रोफाइल घटना होती. १८ नोव्हेंबर रोजी, पाकिस्तानी हवाई दलाचे चेंगडू जे-१०सी लढाऊ विमान एका प्रात्यक्षिकादरम्यान कोसळले. हे जेट चीनमध्ये बनवले गेले होते आणि पहिल्यांदाच पाकिस्तानला पुरवण्यात आले होते. पायलट बाहेर पडला, परंतु विमान दुबईतील एका निवासी भागात कोसळले, ज्यामुळे एका मुलाचा मृत्यू झाला. विमानाच्या ढिगाऱ्यामुळे एका घराचे नुकसान झाले. तपासात तांत्रिक बिघाड आणि पायलटच्या चुकीला जबाबदार धरण्यात आले. हा दुबई एअर शोचा पहिला प्राणघातक अपघात होता, ज्यामुळे सुरक्षा प्रोटोकॉलबद्दल आंतरराष्ट्रीय वादविवाद सुरू झाला. पाकिस्तानने माफी मागितली, त्याला "दुःखद घटना" म्हटले, तर दुबई अधिकाऱ्यांनी ताबडतोब बचाव कार्य सुरू केले.

 

 

पाकिस्तानी विमान अपघातापूर्वी, २०१७ च्या शोमध्ये एक छोटासा विमान अपघात झाला. सौदी अरेबियाच्या सलाम एअरलाइन्सचे बोईंग ७३७-८०० विमान, जे स्थिर प्रदर्शनावर होते, अचानक इंजिनमध्ये बिघाड झाला, तो घसरला आणि जवळच्या विमानांशी आदळला. जरी कोणतीही जीवितहानी झाली नसली तरी, कार्यक्रम काही तासांसाठी थांबवण्यात आला. सौदी संघाने याला "किरकोळ तांत्रिक बिघाड" असे वर्णन केले. यापूर्वी, २००९ मध्ये, रशियन नाईट्स एरोबॅटिक संघाच्या एसयू-२७ फ्लँकर जेटने प्रदर्शनादरम्यान नियंत्रण गमावले होते, परंतु पायलटने आपत्कालीन लँडिंग केले. विमान धावपट्टीवर थांबले, कोणतीही दुखापत झाली नाही.

 

 

यापूर्वी, दुबई एअर शोमध्ये, २०१५ मध्ये अमेरिकन लॉकहीड मार्टिन एफ-१६ लढाऊ विमान आणि २०१३ मध्ये यूएईचे स्वतःचे एफ-१६ लढाऊ विमान प्रात्यक्षिकांमध्ये इंजिनमध्ये बिघाड झाला होता, परंतु दोन्ही सुरक्षितपणे उतरले होते. एका ब्रिटिश एअरो लिनर हॉक ट्रेनर (२००७) ला कमी उंचीच्या उड्डाणादरम्यान ब्रेक फेल झाला आणि पायलट बाहेर पडला. फ्रेंच डसॉल्ट मिराज (२०११) आणि रशियन मिग-२९ (१९९७) मध्येही किरकोळ घटना घडल्या आहेत, परंतु अपघात झाला नाही. दुबई एअर शोमध्ये या अपघातांमुळे सुरक्षेचा प्रश्न निर्माण झाला आहे, जिथे प्रत्येक उड्डाणापूर्वी कठोर तपासणी केली जाते.

 

२०२५ च्या तेजस अपघातानंतर, आयएएफने नकारात्मक जी-फोर्सच्या शक्यतेचा तपास सुरू केला. एकूणच, हे अपघात जागतिक एरोस्पेस उद्योगासाठी धडा म्हणून काम करत होते. तांत्रिक प्रगतीसोबतच सुरक्षिततेला प्राधान्य दिले पाहिजे. दुबई शो हा नवोपक्रमाचे प्रतीक आहे, परंतु प्रत्येक अपघात हा आकाशात धोका लपून बसलेला आहे याची आठवण करून देतो.