८ महिन्यांचा राजा, आणि जगातील सर्वात दुर्दैवी माणूस!

King of England : इंग्लंडच्या इतिहासात काही असे राजा होते की ज्यांची कथा ऐकून मन जखमी होते. हेन्री सहावा किंवा Henry VI ही अशीच व्यक्ती होती. त्याचा जन्म ६ डिसेंबर १४२१ रोजी विंडसर कॅसलमध्ये झाला आणि फक्त ८ महिन्यांच्या वयात त्याने इंग्लंडचा राजा होण्याची जबाबदारी स्वीकारली. त्याचे वडील हेन्री पाचवे यांचा मृत्यू झाल्यानंतर, १ सप्टेंबर १४२२ रोजी त्याने सिंहासन गाठले. त्याची आई कॅथरीन ऑफ व्हॅलोइस फ्रान्सच्या राजा चार्ल्स सहाव्याची मुलगी होती. १४२० मध्ये झालेल्या ट्रॉयसच्या संधीनुसार, चार्ल्सच्या मृत्यूनंतर हेन्री फ्रान्सचा राजा देखील बनला. हेन्री सहावा हा एकलौता असा व्यक्ती आहे जो इंग्लंड आणि फ्रान्स दोन्ही देशांचा राजा झाला आणि तो आपल्या देशाच्या इतिहासातील सर्वात लहान वयाचा शासक होता.

 

 

 

 

हेन्रीचा बालपण रीजेंसीच्या सावलीत गेला, म्हणजे नाबाळग राजाला शासन करणारी परिषद त्याच्या जागी कारभार सांभाळत होती. त्याचा काका जॉन, ड्यूक ऑफ बेडफोर्ड फ्रान्समध्ये लढाई करत होता, तर दुसरा काका हम्फ्री, ड्यूक ऑफ ग्लॉस्टर इंग्लंडमध्ये लॉर्ड प्रोटेक्टर झाला. हेन्रीच्या संगोपनात त्याच्या आईला फारसा सहभाग दिला गेला नाही कारण ती फ्रेंच होती. १४२३ मध्ये, जेव्हा हेन्री दोन वर्षांचाही नव्हता, त्या वेळी नोकरशाहीने त्याची निष्ठा जाहीर केली. त्याचे शिक्षक रिचर्ड डी ब्यूचॅम्प, अर्ल ऑफ वार्विक होते. १४३० ते १४३२ मध्ये जॉन सोमरसेट नावाचा डॉक्टर त्याचा गुरु होता जो त्याच्या आरोग्याची काळजी घेत असे.

१४३७ मध्ये १६ वर्षांच्या वयात हेन्रीने संपूर्ण शासन स्वतःच्या हातात घेतले. तो एक लाजाळू, सद्भावी आणि युद्धापासून दूर राहणारा राजा होता. त्याच्या वडिलांसारखा जितका आक्रमक होता, हेन्री तितका नव्हता. शंभर वर्षांच्या युद्धात इंग्लंडने पूर्वी फ्रान्समध्ये खूप जमीन मिळवली होती, पण हेन्रीच्या राजवटीत ती सर्व हळूहळू हरवू लागली. १४४५ मध्ये हेन्रीने मार्गरेट ऑफ एंजूशी विवाह केला. मार्गरेट फ्रान्सच्या राजा चार्ल्स सातव्या यांची भाची होती. हा विवाह १४४४ मध्ये टूर्सच्या संधीनुसार झाला, ज्यात इंग्लंडला मेन प्रांत फ्रान्सला देणे लागले, आणि ही गोष्ट संसदेपासून लपवली गेली कारण लोक रागावले असते.

मार्गरेट एक सुंदर आणि ठाम इच्छाशक्तीची स्त्री होती. तिने हेन्रीला मेन प्रांत देण्यास भाग पाडले. फ्रान्समध्ये पराभव सुरू राहिला. १४५३ पर्यंत इंग्रजांनी केवळ कॅले सोडून सर्व जमीन गमावली. त्यामुळे इंग्लंडमध्येही बंड, अमीरांमध्ये फूट, आर्थिक तंगी आणि कायदा-व्यवस्थेतील अस्थिरतेमुळे परिस्थिती गंभीर झाली. हेन्रीचा आवडता विल्यम डी ला पोल (ड्यूक ऑफ सफोक) याला गद्दार घोषित केले गेले आणि १४५० मध्ये त्याची हत्या झाली. त्याच वर्षी जॅक केडची बगावत झाली. हेन्रीची तब्येत देखील खालावली.

१४५३ मध्ये कास्टिलॉनच्या लढाईत हारच्या बातमीने हेन्री पागल झाला. त्याने एका वर्षाहून जास्त काळ सदमेची अवस्था भोगली; सरकार चालवू शकला नाही, आणि आपल्या मुलाच्या जन्मानिमित्तही आनंद साजरा केला नाही. या काळात रिचर्ड, ड्यूक ऑफ यॉर्क रीजेंट बनवण्यात आला. यॉर्कने अफवा पसरवल्या की हेन्रीचा मुलगा एडवर्ड त्याचा नाही, तर एडमंड ब्यूफोर्टचा आहे. १४५४ मध्ये हेन्रीने बरी होऊन परत शासन चालवायला सुरुवात केली, पण अमीरांमधील संघर्ष सुरूच राहिला. यॉर्क आणि लॅंकेस्टर घराण्यांमध्ये गुलाबांची लढाई (Wars of the Roses, १४५५-१४८७) सुरू झाली. १४६१ मध्ये यॉर्कचा मुलगा एडवर्ड चौथा राजा बनला आणि हेन्रीला टॉवर ऑफ लंडनमध्ये कैद करण्यात आले.

१४७० मध्ये वॉर्विक द किंगमेकरने हेन्रीला पुन्हा सिंहासनावर बसवले, पण फक्त सहा महिन्यांसाठी. १४७१ मध्ये बार्नेट आणि ट्यूक्सबरीच्या लढायीत पराभव झाल्यावर हेन्रीचा मुलगा मारला गेला. २१ मे १४७१ रोजी, बहुतेक एडवर्ड चौथ्याच्या आदेशावर, हेन्रीलाही ठार केले गेले. त्याचे शरीर रक्ताने भरलेले सापडले. हेन्रीला प्रथम चर्टसे एबेमध्ये आणि नंतर १४८४ मध्ये विंडसर कॅसलमध्ये दफन केले गेले.

इतिहासाने हेन्री सहावा याला एक दुर्बल पण सद्भावी राजा म्हणून स्मरण केले. त्याने ईटन कॉलेज, किंग्स कॉलेज कॅम्ब्रिज आणि ऑल सोल्स कॉलेज ऑक्सफोर्डची स्थापना केली. मृत्यूनंतर लोकांनी त्याला संत मानण्यास सुरुवात केली.