पाकिस्तानी विद्यार्थी घेणार संस्कृतसह महाभारत-गीतेचे शिक्षण!

Pakistani students are studying Gita पाकिस्तानमधील लाहोर युनिव्हर्सिटी ऑफ मॅनेजमेंट सायन्सेस (LUMS) ने फाळणीनंतर पहिल्यांदाच संस्कृतचे औपचारिक शिक्षण सुरू केले आहे. या अभ्यासक्रमाअंतर्गत विद्यार्थ्यांना प्राचीन ग्रंथांचे ज्ञानही मिळेल, ज्यात महाभारत आणि भगवद्गीता यांचा समावेश आहे. हा उपक्रम शिक्षण आणि सांस्कृतिक क्षेत्रात एक महत्त्वपूर्ण बदल म्हणून पाहिला जात आहे. विद्यार्थी, संशोधक आणि भाषेत रस असलेल्या उपस्थितांनी घेतलेल्या तीन महिन्यांच्या आठवड्याच्या शेवटीच्या कार्यशाळेतून या अभ्यासक्रमाचा पाया ठेवला गेला. संस्कृतबद्दल विद्यार्थ्यांकडून दिसलेला उत्साह आणि सहभाग विद्यापीठ प्रशासनाला हा विषय नियमित अभ्यासक्रम म्हणून सुरू करण्यास प्रवृत्त केला.

 

 

 

LUMS येथील गुरमणी केंद्राचे संचालक डॉ. अली उस्मान कासमी म्हणतात की पाकिस्तानला समृद्ध संस्कृत वारसा आहे, पण तो बराच काळ दुर्लक्षित राहिला आहे. पंजाब विद्यापीठाच्या ग्रंथालयातील संस्कृत हस्तलिखितांचा मोठा आणि मौल्यवान संग्रह देशाच्या सांस्कृतिक वारशाचा भाग आहे, परंतु तो अनेकदा दुर्लक्षित राहिला. डॉ. कासमी यांनी सांगितले की १९३० च्या दशकात विद्वान जे.सी.आर. वूलनर यांनी अनेक संस्कृत ताडपत्री हस्तलिखितांची यादी तयार केली होती, मात्र १९४७ पासून पाकिस्तानमधील स्थानिक विद्वानांनी या संग्रहावर गंभीर काम केलेले नाही. परदेशी संशोधकांनी या हस्तलिखितांचा उपयोग केला आहे. स्थानिक विद्यार्थ्यांना संस्कृत प्रशिक्षण दिल्याने ही स्थिती बदलू शकते.

 

 

सहयोगी प्राध्यापक शाहिद रशीद यांनी सांगितले की संस्कृत शिकण्याचे कारण सोपे आहे "आपण ते का शिकू नये?" त्यांचे मत आहे की संस्कृत ही एक एकात्मता निर्माण करणारी भाषा आहे, जी कोणत्याही एका धर्मापुरती मर्यादित नाही, तर उपखंडाच्या सामायिक सांस्कृतिक वारशाशी निगडित आहे. त्यांनी महाभारत आणि भगवद्गीतेच्या अभ्यासास महत्त्व दिले आणि पाणिनी यांचे गाव या प्रदेशात असल्याचेही सांगितले. विद्यापीठाने पुढील योजना आखली आहे की महाभारत आणि भगवद्गीतेवर स्वतंत्र अभ्यासक्रम सुरू केले जातील, ज्यामुळे पुढील १०–१५ वर्षांत पाकिस्तानमध्ये या ग्रंथांचे तज्ञ विद्वान तयार होऊ शकतील. हा उपक्रम शिक्षण क्षेत्रात आणि सांस्कृतिक संवादात मोठा टप्पा ठरेल.