2025 मधील प्रमुख आंतरराष्ट्रीय आणि राष्ट्रीय पुरस्कार

2025 Nobel Prize विज्ञान, साहित्य, कला, सामाजिक कार्य, पर्यावरण संरक्षण आणि मनोरंजन क्षेत्रातील उल्लेखनीय कामगिरीसाठी जागतिक आणि राष्ट्रीय स्तरावर अनेक व्यक्तींना व संस्थांना 2025 मध्ये प्रतिष्ठित पुरस्कार आणि सन्मान प्रदान करण्यात आले. या पुरस्कारांमध्ये नोबेल, एबेल, बुकर, ज्ञानपीठ, भारत रत्न तसेच राष्ट्रीय खेळ आणि चित्रपट क्षेत्रातील पुरस्कारांचा समावेश आहे.

 

 

 

आंतरराष्ट्रीय स्तरावर, नोबेल पुरस्कार 2025 मध्ये वैद्यकीय क्षेत्रात मैरी ई. ब्रूनको, फ्रेड रैम्सडेल आणि शिमोन साकागुची यांना “परिधीय प्रतिरक्षा सहिष्णुता” या संशोधनासाठी गौरवण्यात आले. भौतिकशास्त्रातील नोबेल जॉन क्लार्क, मिशेल एच. डेवोरेटे आणि जॉन एम. मार्टिनिस यांना विद्युत परिपथातील मैक्रोस्कोपिक क्वांटम टनलिंग आणि ऊर्जा क्वांटीकरणाच्या शोधासाठी मिळाला. रसायनशास्त्रात सुसुमु कितागावा, रिचर्ड रॉबसन आणि उमर एम. याघी यांना धातु–कार्बनिक ढांचे (MOFs) विकसित केल्याबद्दल गौरवण्यात आले. साहित्य क्षेत्रातील नोबेल पुरस्कार लास्जलो क्रास्जनाहोरकाई यांना त्यांच्या रचनांसाठी मिळाला, ज्यात सर्वनाशकारी आतंकाच्या काळातही कला आणि मानवतेच्या शक्तीला उजाळा दिला आहे. शांती पुरस्कार मारिया कोरिना मचाडो यांना वेनेझुएलामध्ये लोकशाही अधिकारांचा प्रसार आणि तानाशाहीपासून शांततामय परिवर्तन साधण्यासाठी दिला गेला. अर्थशास्त्रातील नोबेल पुरस्कार जोएल मोकिर, फिलिफ अघियन आणि पीटर हॉविट यांना नवाचार-संचालित आर्थिक विकासाचे विश्लेषण करण्यासाठी प्रदान करण्यात आले.

रेमन मैग्सेस 2025 Nobel Prize पुरस्कार 2025 भारतातील ‘एजुकेट गर्ल्स’ संस्थेला ग्रामीण आणि दूरस्थ भागातील मुलींच्या शिक्षणात लैंगिक अन्याय दूर करण्यासाठी प्रदान करण्यात आला. मालदीवच्या शाहिना अली यांना महासागर संरक्षण क्षेत्रातील योगदानासाठी, तर फिलीपिन्सच्या फ्लावियानो एंटोनियो एल. विलानुएवा यांना बेघर लोकांसाठी केलेल्या कार्यासाठी हा पुरस्कार मिळाला. आंतरराष्ट्रीय बुकर पुरस्कार 2025 बानू मुश्ताक यांना त्यांच्या ‘हार्ट लॅम्प’ पुस्तकासाठी मिळाला, ज्याचे इंग्रजी भाषांतर दीपा भस्ती यांनी केले आहे. गणितशास्त्रातील एबेल पुरस्कार 2025 जपानी गणितज्ञ मसाकी काशीवारा यांना प्रदान करण्यात आला.

 

 

भारताच्या माजी पंतप्रधान डॉ. मनमोहन सिंह यांना पी. व्ही. नरसिम्हा राव मेमोरियल पुरस्कार 2025 मरणोपरांत प्रदान करण्यात आला. भारतीय अंतरिक्ष संशोधन संस्थेचे अध्यक्ष आणि अंतरिक्ष विभागाचे सचिव डॉ. व्ही. नारायणन यांना जी. पी. बिड़ला मेमोरियल पुरस्कार 2025 मिळाला. नीदरलँड्समधील विज्ञान व शिक्षण क्षेत्रातील सर्वोच्च सन्मान स्पिनोजा पुरस्कार 2025 थिजन ब्रुमेलकॅम्प आणि जूडिथ पोलमैन यांना देण्यात आला. आदित्य बिड़ला समूहाचे अध्यक्ष कुमार मंगलम बिड़ला यांना लता दीनानाथ मंगेशकर पुरस्कार 2025 प्रदान करण्यात आला, तर अमेरिकेतील नॉर्थवेस्टर्न विद्यापीठातील गणितज्ञ डॉ. अलेक्जेंडर स्मिथ यांना SASTRA रामानुजन पुरस्कार 2025 मिळाला.सामाजिक कार्य व महिला हक्क क्षेत्रातील योगदानासाठी दीनानाथ राजपूत यांना रोहिणी नैय्यर पुरस्कार 2025, वर्षा देशपांडे यांना संयुक्त राष्ट्र जनसंख्या पुरस्कार 2025, तसेच अनंत अबानी यांना ग्लोबल ह्यूमॅनिटेरियन अवॉर्ड फॉर अॅनिमल वेलफेअर 2025 प्रदान करण्यात आले. पर्यावरण संरक्षण क्षेत्रात तमिळनाडूचे आयएएस अधिकारी सुप्रिया साहू यांना चॅम्पियन्स ऑफ द अर्थ पुरस्कार 2025 मिळाला.

 

चित्रपट क्षेत्रातही भारताने 2025 Nobel Prize चमकदार कामगिरी केली. ऑस्कर 2025 मध्ये ‘अनोरा’ चित्रपटाला सर्वोत्तम फिल्माचा पुरस्कार मिळाला, तर शॉन बेकर यांना सर्वोत्तम दिग्दर्शक म्हणून सन्मान मिळाला. सर्वोत्तम अभिनेता एड्रियन ब्रॉडी (द ब्रुटलिस्ट) आणि सर्वोत्तम अभिनेत्री मिकी मॅडिसन (अनोरा) ठरली. बाफ्टा पुरस्कार 2025 मध्ये ‘कॉन्क्लेव’ सर्वोत्तम फिल्म ठरली, ब्रैडी कॉर्बेटला (द ब्रुटलिस्ट) सर्वोत्तम दिग्दर्शक, एड्रियन ब्रॉडीला सर्वोत्तम अभिनेता आणि मिकी मॅडिसनला सर्वोत्तम अभिनेत्री म्हणून गौरवण्यात आले. 71व्या राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कारात ‘12वीं फेल’ चित्रपटाला सर्वोत्तम फिल्म, सुदीप्तो सेन यांना दिग्दर्शक म्हणून, शाहरूख खान आणि विक्रम मैसी यांना सर्वोत्तम अभिनेता, तर रानी मुखर्जी यांना सर्वोत्तम अभिनेत्री म्हणून सन्मान मिळाला.2025 मध्ये दिलेल्या या पुरस्कारांनी विज्ञान, कला, साहित्य, समाजसेवा, पर्यावरण आणि क्रीडा क्षेत्रातील प्रतिभावंत व्यक्तींना जागतिक व राष्ट्रीय स्तरावर गौरवण्याची संधी दिली असून, त्यांच्या कार्याचा प्रभाव संपूर्ण समाजावर जाणवतो आहे.