डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या नवीन सुरक्षा धोरणाला रशियाचा पाठिंबा

russia-support-trump-security-policy अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी जाहीर केलेल्या नव्या राष्ट्रीय सुरक्षा धोरणाचे रशियाने स्वागत केले असून, क्रेमलिनने या दस्तावेजातील अनेक बाबी रशियाच्या भूमिका आणि विचारांशी सुसंगत असल्याचे मत व्यक्त केले आहे. शीतयुद्ध संपल्यानंतर पहिल्यांदाच मॉस्कोकडून एखाद्या अमेरिकन धोरणपत्राला इतक्या सकारात्मक प्रतिक्रिया मिळाल्या आहेत.

 

 

या धोरणात "लवचिक वास्तववाद" ही संकल्पना मांडण्यात आली आहे आणि मोन्रो डॉक्ट्रिनला पुन्हा महत्त्व देण्याची सूचना करण्यात आली आहे—ज्यात अमेरिका पश्चिम गोलार्धाला आपल्या प्रभावक्षेत्राचा भाग मानतो. तसेच युरोपला “संस्कृती नष्ट होण्याचा” धोका असल्याचा इशाराही या धोरणात देण्यात आला आहे. युक्रेन युद्धाच्या समाप्तीसाठी संवादाची प्रक्रिया सुरू करणे हे अमेरिकेच्या हिताचे असल्याचा उल्लेखही करण्यात आला आहे. धोरणात अमेरिका–रशिया यांच्यातील रणनीतिक स्थिरता पुन्हा प्रस्थापित करण्याचे लक्ष्य ठेवण्यात आले आहे. क्रेमलिनचे प्रवक्ते दिमित्री पेस्कोव यांनी सांगितले की, या दस्तावेजातील बदल अनेक बाबतीत रशियाच्या दृष्टिकोनाशी जुळणारे आहेत. russia-support-trump-security-policy नाटो विस्ताराबाबत अमेरिकेने मांडलेल्या भूमिकेचेही रशियाने स्वागत केले आहे. धोरणात नाटोला “सतत विस्तार करणाऱ्या लष्करी संघटना” म्हणून पाहण्याची धारणा मोडून काढण्याची गरज व्यक्त केली आहे. पेस्कोव यांनी याला “उत्साहवर्धक” म्हणत समर्थन दिले. त्याचवेळी त्यांनी हेही सांगितले की अमेरिकेतील ‘डीप स्टेट’ ट्रम्प यांच्या विचारसरणीपासून वेगळी असून जागतिक घडामोडींविषयी त्यांची दृष्टी भिन्न आहे.

रशिया आणि अमेरिकेतील ही एकमत असामान्य आहे कारण, २०१४ मध्ये रशियाने क्रिमियावर कब्जा केल्यानंतर आणि २०१२ मध्ये युक्रेनवर केलेल्या आक्रमणानंतर, अमेरिकेच्या रणनीती कागदपत्रांमध्ये रशियाला अस्थिर करणारी शक्ती म्हणून सातत्याने चित्रित केले गेले आहे. तथापि, पेस्कोव्ह यांनी वृत्तसंस्थेला सांगितले की रशियाला थेट धोका म्हणून पाहण्याऐवजी धोरणात्मक स्थिरतेवर सहकार्यावर लक्ष केंद्रित करणे हा एक सकारात्मक बदल आहे. नव्या धोरणात इंडो-पॅसिफिक प्रदेशाला आर्थिक आणि भू-राजकीय स्पर्धेचे मुख्य केंद्र मानले आहे. चीनसोबत संघर्ष टाळण्यासाठी अमेरिका आणि तिचे सहयोगी देश आपली लष्करी क्षमता अधिक बळकट करतील, असे यात नमूद आहे. दुसरीकडे, रशिया—ज्यावर युक्रेन युद्धामुळे मोठ्या प्रमाणात निर्बंध लागले आहेत—चीनसोबतचे संबंध आणखी मजबूत करत आहे. मार्चमध्ये दिलेल्या एका मुलाखतीत ट्रम्प यांनी म्हटले होते की, रशिया आणि चीन यांचे जवळ येणे हे जागतिक स्थैर्यासाठी धोकादायक ठरू शकते. यापूर्वीही दोन्ही देश काही आंतरराष्ट्रीय मुद्द्यांवर कधीकधी सहमत झाले होते, मात्र शीतयुद्धाच्या काळात त्यांचे संबंध अत्यंत तणावपूर्ण होते. सोव्हिएत संघ कोसळल्यानंतर सहकार्याची शक्यता निर्माण झाली होती, पण नाटो विस्तार आणि रशियाच्या आक्रमक धोरणांमुळे पुन्हा मतभेद वाढले. ही नवी घडामोड मात्र दोन्ही देशांमधील समीकरणांमध्ये बदलाची चिन्हे असल्याचे तज्ज्ञांचे मत आहे.