कुष्ठरोगीसाठी आयुष्य समर्पित

Baba Amte समाजसेवेसाठी आपलं संपूर्ण आयुष्य समर्पित करणाऱ्या बाबा आमटे Baba Amte यांची आज पुण्यतिथी आहे. 26 डिसेंबर 1914 रोजी वर्धा जिल्ह्यातील हिंगणघाट या शहरात त्यांचा जन्म झाला होता. मुरलीधर देवीदास आमटे असे त्यांचे मूळ नाव. देशाच्या स्वातंत्र्यानंतर त्यांनी कुष्ठरोग निर्मूलनाप्रमाणेच देशातील इतर महत्त्वाच्या प्रश्नांवर विविध मार्गांनी आंदोलने केली. तसेच देशाच्या स्वातंत्र्यप्राप्तीच्या चळवळीत देखील बाबा आमटे यांचा सहभाग होता. त्यांनी आपले संपुर्ण जीवन गोरगरीब व कुष्ठरोग्यांची सेवा करण्यासाठी समर्पित केले. त्यांचा आदिवासी समाजाविषयी असणारा आदरभाव आणि उत्कंठा त्यांच्या कार्यातून दिसून येते. Baba Amte बाबा आमटे यांनी आयुष्यभर कुष्ठरोग असलेल्या रुग्णांची सेवा केली.

 

 

 

समाजाने नाकारलेल्या कुष्ठरोगग्रस्तांना आधार देण्याचे मोठे काम त्यांनी केले. यासाठी त्यांनी 1952 साली वरोड्याजवळ आनंदवनाची स्थापना केली. आनंदवन हे अनेक कुष्ठरोग्यांचे घर बनले आहे.Baba Amte बाबा आमटे यांनी आदिवासींच्या विकासासाठी भामरागड तालुक्यातील हेमलकसा येथे लोकबिरादरी प्रकल्प सुरू केला. या प्रकल्पांतर्गत आदिवासींना शेतीच्या नवीन पद्धती शिकवल्या जातात. याशिवाय या प्रकल्पामध्ये विद्यार्थ्यांसाठी शाळा, ज्येष्ठ नागरिकांसाठी उत्तरायण ही निवासी संस्था, वन्यप्राण्यांच्या रक्षणासाठी अनाथालय असे विविध उपक्रमही हेमलकसा येथे यशस्वीपणे सुरू आहेत.

९ फेब्रुवारी २००८ रोजी बाबा आमटे यांनी करुणा, धैर्य आणि सामाजिक परिवर्तनाचा वारसा मागे सोडून या जगातून निघून गेले. उपेक्षित आणि पीडितांच्या कल्याणासाठी त्यांचे अढळ समर्पण येणाऱ्या पिढ्यांसाठी मार्गदर्शक प्रकाशमान ठरते. बाबा आमटे यांचे जीवन आणि योगदान आठवत असताना, आपण सहानुभूती, न्याय आणि एकता या त्यांच्या मूल्यांना स्वीकारून त्यांच्या स्मृतीचा आदर करूया. असे करताना, आपण खात्री करतो की त्यांचा करुणेचा वारसा अधिक समतापूर्ण आणि दयाळू समाजाच्या दिशेने मार्ग उजळवत राहील.

लिट., टाटा इन्स्टिट्यूट ऑफ सोशल सायन्सेस, मुंबई, भारत

लि., 1980: नागपूर विद्यापीठ, नागपूर, भारत

कृषिरत्न, 1981: मा. डॉक्टरेट, पीकेव्ही कृषी विद्यापीठ, अकोला, महाराष्ट्र, भारत

लि., 1985-86: पुणे विद्यापीठ, पुणे, भारत

देसीकोत्तमा, १९८८: मा. डॉक्टरेट, विश्व-भारती विद्यापीठ, शांतिनिकेतन, पश्चिम बंगाल, भारत

भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीतील सहभागाबद्दल महात्मा गांधींनी आमटे यांना अभयसाधक ("एक निर्भय इच्छुक") ही पदवी दिली होती.

पद्मश्री (१९७१)

रॅमन मॅगसेसे पुरस्कार (१९८५)

पद्मविभूषण (१९८६)

मानवी हक्कांच्या क्षेत्रात संयुक्त राष्ट्रांचा पुरस्कार (१९८८)

डॉ. आंबेडकर आंतरराष्ट्रीय पुरस्कार (१९९९)

गांधी शांतता पुरस्कार (१९९९)

टेम्पलटन पुरस्कार (१९९०)

राईट लाईव्हलीहूड अवॉर्ड (१९९१)

महाराष्ट्र भूषण (२००४)

"मला एक महान नेता व्हायचे नाही; मला असा माणूस व्हायचे आहे जो थोडे तेलाचे डबे घेऊन फिरतो आणि जेव्हा तो बिघाड पाहतो तेव्हा मदत करतो. माझ्यासाठी, असे करणारा माणूस भगव्या रंगाच्या वस्त्रात असलेल्या कोणत्याही पवित्र माणसापेक्षा श्रेष्ठ आहे. तेलाचे डबे असलेला मेकॅनिक: तोच माझ्या आयुष्यातला आदर्श आहे."

  

"मी कुष्ठरोगाचे काम कोणाला मदत करण्यासाठी नाही तर माझ्या आयुष्यातील त्या भीतीवर मात करण्यासाठी हाती घेतले. ते इतरांसाठी चांगले ठरले हे त्याचे एक उप-उत्पादन होते. पण वस्तुस्थिती अशी आहे की मी ते भीतीवर मात करण्यासाठी केले."

 

"आदिवासींची स्थिती कुष्ठरोग्यांनी ग्रस्त असलेल्यांपेक्षाही वाईट आहे. पूर्ण स्वराज्य तेव्हाच शक्य होऊ शकते जेव्हा गरिबातील गरीब व्यक्तीचे उत्थान होईल."

 

"आनंद हा कुष्ठरोगापेक्षा जास्त संसर्गजन्य आहे."