निसर्गाचा नाजूक गोडवा जपण्याचा संकल्प!

World Sparrow Day 2025  प्रत्येक पक्ष्याचा निसर्गात एक विशिष्ट भूमिका असते. त्यातीलच एक महत्त्वाचा आणि आपल्या घराघरांतून परिचित असलेला पक्षी म्हणजे चिमणी. एकेकाळी आपल्या अंगणात, खिडकीत किंवा वाड्यांच्या ओट्यावर चिवचिवाट करणाऱ्या चिमण्यांचे अस्तित्व आज धोक्यात आले आहे. याच पार्श्वभूमीवर चिमण्यांचे संरक्षण आणि संवर्धन करण्यासाठी २० मार्च रोजी 'जागतिक चिमणी दिन' साजरा केला जातो.

 

 

 

जागतिक चिमणी दिनाची संकल्पना पर्यावरणप्रेमी आणि निसर्गसंवर्धन कार्यकर्ते मोहम्मद दिलावर यांनी मांडली. २०१० साली त्यांनी 'नेचर फॉर एव्हर सोसायटी' या संस्थेच्या माध्यमातून हा दिवस साजरा करण्याची कल्पना पुढे आणली. चिमण्यांच्या घटत्या संख्येबाबत जागरूकता निर्माण करणे आणि त्यांचे संवर्धन करणे हा या दिनाचा मुख्य उद्देश आहे.

 

 

 

गेल्या काही दशकांत चिमण्यांची संख्या झपाट्याने कमी झाली आहे. यामागची काही महत्त्वाची कारणे अशी आहेत :

1. शहरीकरण आणि वृक्षतोड : वाढत्या शहरांमुळे चिमण्यांच्या नैसर्गिक अधिवासांवर परिणाम झाला आहे. झाडांची संख्या घटल्याने त्यांना घरटे बांधण्यासाठी जागा उरलेली नाही.

2. मोबाईल टॉवरमधून होणारी किरणोत्सर्ग (Radiation) : मोबाइल टॉवरमधून उत्सर्जित होणाऱ्या रेडिएशनमुळे चिमण्यांच्या जीवनचक्रावर विपरीत परिणाम होतो.

3. अन्नाचा अभाव : शहरी भागात शुद्ध धान्य आणि कीटक यांचा अभाव असल्याने चिमण्यांना अन्न मिळणे कठीण झाले आहे.

4. रासायनिक शेती : शेतीमध्ये वापरण्यात येणाऱ्या रासायनिक खतांमुळे चिमण्यांची नैसर्गिक खाद्यसाखळी खंडित झाली आहे.

 

 

 

चिमण्या पर्यावरणासाठी अतिशय उपयुक्त आहेत. त्या कीटक खाऊन पिकांचे संरक्षण करतात. तसेच, बियांचे प्रसारक म्हणून त्या पर्यावरण संतुलन टिकवण्यासाठी मदत करतात.

 

 

1. घराच्या आजूबाजूला दाण्यांची व्यवस्था करा : चिमण्यांसाठी घराच्या बाल्कनीत किंवा अंगणात तांदूळ, ज्वारी यांसारखे धान्य ठेवा.

2. पाण्याचे भांडे ठेवा : उन्हाळ्यात चिमण्यांसाठी पिण्याच्या पाण्याची सोय करा.

3. नेस्ट बॉक्स लावा : चिमण्यांना घरटे बांधण्यासाठी सुरक्षित जागा उपलब्ध करून द्या.

4. प्रदूषण कमी करा : मोबाईल टॉवरमधून निघणारे किरण कमी करण्यासाठी पर्यावरणपूरक उपाययोजना करा.

5. जागरूकता निर्माण करा : चिमण्यांचे महत्त्व लोकांपर्यंत पोहोचवा आणि त्यांच्या संरक्षणासाठी चळवळींमध्ये सहभागी व्हा.

 

 

चिमण्या जपणं ही केवळ पर्यावरणप्रेमींचीच नव्हे, तर आपलीही सामूहिक जबाबदारी आहे. आपल्या छोट्याशा प्रयत्नांमुळे या गोडसर पक्ष्यांचे अस्तित्व टिकून राहू शकते. या जागतिक चिमणी दिनी आपण सर्वांनी चिमण्यांच्या संरक्षणासाठी योगदान देण्याचा संकल्प करूया.