भारतीय शिक्षण आणि तत्त्वज्ञानाला नवे आयाम देणारे डॉ. राधाकृष्णन

teacher day डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन यांचा जन्म ५ सप्टेंबर १८८८ रोजी तमिळनाडूतील तिरुत्तनी गावात झाला. ते भारताचे पहिले उपराष्ट्रपती आणि दुसरे राष्ट्रपती म्हणून देशाच्या इतिहासात ओळखले जातात. साध्या कुटुंबातून आलेल्या राधाकृष्णन यांनी आपल्या अभ्यास, ज्ञान आणि विचारांच्या जोरावर महान विद्वान आणि शिक्षक म्हणून स्थान मिळवले.

 

 

त्यांनी मद्रास विद्यापीठातून तत्त्वज्ञानात एम.ए. पदवी घेतली आणि नंतर अध्यापन क्षेत्रात कार्य सुरू केले. मद्रास प्रेसीडेंसी कॉलेज, म्हैसूर विद्यापीठ आणि कलकत्ता विद्यापीठ येथे तत्त्वज्ञानाचे प्राध्यापक म्हणून त्यांनी काम केले. पुढे ऑक्सफर्ड विद्यापीठातही त्यांनी अध्यापन केले. भारतीय तत्त्वज्ञानाचे सखोल अध्ययन आणि पाश्चिमात्य तत्त्वज्ञानाशी केलेली तुलना यामुळे त्यांना विशेष मान्यता मिळाली.डॉ. राधाकृष्णन यांनी इंडियन फिलॉसॉफी, भगवद्गीता आणि द हिंदू व्ह्यू ऑफ लाइफ यांसारखी महत्वाची ग्रंथलेखन केली. भारतीय तत्त्वज्ञानाचा गाभा जगभर पोहोचवण्यात त्यांचा मोलाचा वाटा आहे. शिक्षणक्षेत्रातील त्यांच्या कार्यामुळे आणि विचारांमुळे ते केवळ विद्वान नव्हते, तर प्रेरणादायी शिक्षक म्हणूनही गौरवले गेले.

स्वातंत्र्यानंतर त्यांनी राजकारणात प्रवेश केला. १९५२ साली भारताचे पहिले उपराष्ट्रपती म्हणून त्यांची निवड झाली आणि १९६२ मध्ये ते देशाचे दुसरे राष्ट्रपती बनले. त्यांच्या कार्यकाळात शिक्षण आणि संस्कृती यांवर विशेष भर देण्यात आला. सोवियत संघात भारताचे राजदूत म्हणूनही त्यांनी काम पाहिले.

 

 

 

त्यांचे तत्त्वज्ञान भारतीय आणि पाश्चिमात्य विचारांचे एकत्रित दर्शन घडवणारे होते. त्यांनी अध्यात्मवाद, मानवतावाद आणि शिक्षणाच्या महत्त्वावर विशेष जोर दिला. शिक्षक हे राष्ट्रनिर्माते आहेत, हा त्यांचा ठाम विश्वास होता. त्यांच्या या विचारांसाठी आणि कार्यासाठी त्यांना १९५४ मध्ये भारतरत्न पुरस्काराने गौरविण्यात आले.डॉ. राधाकृष्णन यांच्या जन्मदिनाच्या वेळी त्यांच्या विद्यार्थ्यांनी तो साजरा करण्याची इच्छा व्यक्त केली असता त्यांनी सांगितले की, "माझा वाढदिवस साजरा करण्यापेक्षा जर हा दिवस शिक्षक दिन म्हणून साजरा केला तर मला अधिक आनंद होईल." त्यानंतर दरवर्षी ५ सप्टेंबर हा दिवस भारतात शिक्षक दिन म्हणून साजरा केला जातो.

डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन हे महान शिक्षक, विचारवंत आणि नेते होते. त्यांच्या शिक्षणप्रेमी वृत्तीने आणि तत्त्वज्ञानिक विचारांनी भारतीय समाजाला नवीन दिशा दिली. आजही त्यांचा जन्मदिन शिक्षकांच्या कार्याची आणि योगदानाची जाणीव करून देणारा दिवस म्हणून स्मरणात ठेवला जातो.